PANDEMİ MAĞDURLARI
Ümit ŞEYHUN
Ülkemizde ve dünyada yaklaşık 1 yıldan fazladır süren yeni tip koronavirüs pandemisi nedeniyle en çok etkilenen esnaflarımızla yapmaya başladığımız röportajlarımıza devam ediyoruz. Bugünkü konuğumuz petshop sahibi Hasan Karaçalı. Lefkoşa sakini ve iki çocuk babası Hasan Karaçalı 12 yıldır petshop üzerine kendi dükkanını çalıştırıyor.
Pandemi sürecinin şu an tüm dünyayı etkilediği gibi ülkemizi ve kendisini de etkilediğini söyleyen Hasan Karaçalı “Ama bizi biraz daha fazla etkiledi. Ekonomimiz birçok ülkeye göre zayıf. Hükümetimizin imkanları çok kısıtlı zira üretimi olmayan ülkelerin hepsinin durumu aynıdır, ekonomik olarak güçsüzdür. Herşeyimiz vergiye dayalı işletmeler vergileri öder hükümet bu parayı toplar ve yatırımlarla harcamalarla piyasaya bu parayı geri dağıtır” dedi.
Ancak ülkede şu anki sorunumuzun kimsenin vergisini verebilecek durumda olmaması olduğunu ifade eden Karaçalı, gelirleri azalınca insanlar vergi yerine yaşamaya çalıştığını belirtti.
Bu süreçte marketlerin, toptancıların kazandığını, bir de pandemiyi bahane ederek zam yaptığını ifade eden Hasan Karaçalı şöyle konuştu:
“Bir daha kapanırsak nasıl bir çıkmaza gireceğiz bilemiyorum. Yılların esnafları bir bir kapanır. Dereboyunda çocukluğumuzda bildiğimiz tek dönerci yıllardır aynı yerde adam kapattı. Oradan daha uygun kiralı yer bulacakmış tekrardan başlasın. Bankalar ayrı sorun, onlar da faizde tavan yaptı. Borç yiğidin kamçısıdır derlerdi ama biz kamçılana kamçılana sırtımızda et kalmadı görünmez sırtımız yara izinden.”
Karaçalı, yetkililerin turizm gelirimiz var diye övündüğünü, ancak gelenlerin kumarhaneye geldiğini söyleyerek “Kumarhaneleri kötülemem orda da çalışan yüzlerce insan var geçim kaynağı oluşturur. Bütün sektörlere destekleri var tabi manavı kasabı fırını. Çarkın büyük bir dişlisidir ama onlar için düzenleme yapayım derken diğer tarafları bozmayacan” dedi.
Pandemiden daha çok dövizden dolayı etkilendiklerini belirten Karaçalı, mallarını tl üzerinde aynı fiyata sattıklarını ama yerine koyarken döviz yükseldiği için kârlarının gittiğini söyledi.
“Aylık 6000 TL kazanın desek, kredin döviz üzerinden zira ithal mal getiririk. Döviz yükseldiği için aynı malı alın ama ödediğin fiyat aynı değil. Daha kalitelisini daha pahalısını alaman, mal aynı mal bu defa ne olur cepten 1000 lira fazla gider” diyen Karaçalı, müşteri potansiyelin düştüğünü, çünkü insanların giderlerini düşürmek için kısıtlamaya gittiğini kaydetti.
Gelen müşterilerin indirim istediği ancak yapamadığı için kaçtığını ifade eden Hasan Karaçalı “Bunların etkileriyle %35 gelirin düştü mü. Yani 10000 TL’lik kazancın 3500 TL’si artık yok. Ben bir esnaf olarak söyleyeyim 1500 TL ile esnafın işi dönmez. Çekleri erteleriz. Ertelediğimiz toptancı bu defa mal vermez, hade verdi bu defa çekler üst üste biner. Küçük esnaf olmak bu adada gerçekten çok zordur.
Pandemi sürecinin çocukları çok etkilediğini belirten Karaçalı “Benim çocuğum ilkokuldadır, ama artık istemez derse girsin, eğitim alsın, çocuklarda inanılmaz bir boşvermişlik ve psikolojik sorun var” dedi.
Ülkede bir iktidar boşluğu olduğunu savunan Karaçalı “KKTC’de kimin hükümet olduğunu bilmiyoruz ki. Bir düzen oturtulmuş o gider. Seçim olur hükümet değişir ama düzen değişmez. Düzene kimse dokunmak istemez çünkü işine gelmez” dedi. Ülkedeki diğer bir sorunun ise denetimsizlik olduğuna dikkat çeken Karaçalı, karar alındığını ama denetim yapılmadığını, alınan kararın uygulanır mı uygulanmaz mı bu uygulamada sorun var mı yok mu denetlenmediğini ve denetlenmediği içinde suiistimalin çok olduğunu iddia etti..
Karaçalı “şunu söylemeden geçmeyeceğim. Mecliste o konuşanlar, eleştirenler de iktidara geldi. Ne yaptılar? neyi düzelttiler? Çarkın dönmesine ayak uydurdular hiçbirşey değişmedi” dedi.
Bundan sonraki süreçte hükümetten beklentilerinin başında çocukların eğitimine daha fazla önem vermeleri geldiğini söyleyen Hasan Karaçalı “Meyhaneler açık, restorantlar açık, okullar kapalı. Yerik, içerik, gezerik ama okula gidemeyik. Bu mantığı anlamadım”.
Pandemi sonrası için pek umutlu konuşmayan Karaçalı “Geçen sene sorsan farklı söylerdim. Ama şu an ne olacağın belli değil. Virüsün ne yapacağı belli değil plan yapasın” dedi.
Memlekette düzen olmadığını yineleyen Hasan Karaçalı “Sağlık Bakanımız var ama sağlık yok. Eğitim Bakanımız var ama eğitim yok. Turizm Bakanımız var ama turizm yok. Maliye bakanımız var ama maliye yok. Herşeyin bakanı var ama ortada hiç birşey yok. En büyük sorunumuz bu nasıl düşünesin geleceğini” .
