VAKIFLAR İDARESİNİN KURULUŞUNUN 453. VE VAKIFLARIN İNGİLİZLERDEN KIBRIS TÜRK HALKINA DEVRİNİN 68. YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLARKEN

Vakıflar İdaresinin (Evkaf) kuruluşunun 453. Ve Liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ün verdiği eşsiz mücadelelerin sonucunda Vakıfların İngiliz Yönetiminden Kıbrıs Türk Halkına devrinin 68. Yıl dönümünde mutluyuz, gururluyuz.
Kıbrıs Vakıflarının kuruluşunun 453’ncü ve Liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ün mücadelesi sonucu İngiliz Sömürge İdaresi tarafından Kıbrıs Türk Halkına devrinin 68’nci yıl dönümü nedeniyle Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Merkez Binasında tören düzenlendi. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan tören, Atatürk büstüne çelenk konulmasıyla devam etti. Törende yapmış olduğu konuşmasında KKTC Cumhurbaşkanı sayın Ersin Tatar: II. Selim döneminde 1 Ağustos 1571’de Kıbrıs’ın fethinin tamamlanmasıyla ilk icraat olarak Kıbrıs Vakıflar  İdaresinin  kurulduğunu ifade etti..
..  “Bizleri bu topraklarda kökleşerek, var etmek için orada Sultan Selim Han’ın mührü vuruldu” diyen KKTC Cumhurbaşkanı sayın Ersin Tatar, ilk Vakfı da Sultan Selim Han’ın kurduğunu söyledi. Vakıflar İdaresinin, Kıbrıs Türk halkının malını, mülkünü ve tasarruflarını hayırlı bir şekilde geleceğe taşınmasını sağladığını ifade eden sayın Ersin Tatar:
“Kıbrıs’ta bizlerin siyasi duruşunu, siyasi haklarını sorgulayanlara en büyük cevap budur. Biz bu ülkede 500 senelik geçmişimizle, burada yaptıklarımızla, çabalarımızla, çalışmalarımızla, birikimlerimizle, oluşturduğumuz değerlerle ve bunların vakfedilmesiyle, geleceğe taşınması için yapılan düzenlemelerle bugünlere kadar gelmenin mutluluğu içerisindeyiz..
..Vakıflar İdaresinin, ekonomik çarkların dönmesi için yaptıklarını kimsenin küçümseyemeyeceğini vurgulayan sayın Ersin Tatar; Vakıflar İdaresi yöneticilerinin, vakfedilen malların hayırlı işlerde, gelirlerinin doğru şekilde kullanılması için büyük bir sorumluluk taşıdığını belirtti. Vakıflar İdaresinin ihtiyaçlı insanların yanında olduğuna dikkat çeken sayın Ersin Tatar, Vakıflar İdaresinin arkasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti  devletinin olduğunu kaydetti.
Günün anlam ve önemini belirten konuşmanın ardından bugüne kadar vakfeden ve  Vakıf için çalışan ve de vefat edenler için saygı duruşunda bulunuldu. Tören Atatürk Büstüne çelenklerin konulmasıyla sona erdi.
Vakıflar İdaresi binası önünde saat 09.00’da yapılan törenin ardından saat 10.00’da Liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ün Anıttepe’deki Kabrine çelenk konuldu, saygı duruşunda bulunuldu.  Kıbrıs Vakıflar İdaresi (Evkaf) Genel Müdürü Prof. Dr. Mustafa Tümer, yönetim kurulu üyeleri, kurum müdürleri ve çalışanları, Vakıfların Kıbrıs Türkü’ne devrini sağlayan varoluş ve özgürlük  mücadelemizin lideri Dr. Fazıl Küçük’ün Anıttepe’deki kabrini ziyaret etti.
Kıbrıs Vakıflar İdaresi (Evkaf) Genel Müdürü Prof. Dr. Mustafa Tümer, Kıbrıs Vakıflar İdaresi’nin  Kıbrıs Türk halkına  devrinin 68. Yılında Kıbrıs Türk Halkının varoluş ve özgürlük mücadelesi lideri Dr. Fazıl Küçük’ün Anıttepe’deki Kabrini ziyaret ettiklerini belirtti. Tümer “Vakıfların Kıbrıs Türkü’ne devrinin sağlanmasını Dr. Fazıl Küçük ve tüm silah arkadaşlarına borçluyuz” diye konuştu.
Osmanlı Devleti döneminde Kıbrıs Adası üzerinde ilk Vakıf yapan devlet adamlarının başında Kıbrıs’ın fethi döneminde Padişah olan 2. Selim, Kıbrıs Fatihi Lala Mustafa Paşa, Arap Ahmet Paşa, Kaptan-ı Derya Cafer Paşa, Ağa Cafer Paşa, Baf Sancak Beyi Mehmet Bey gibi isimler gelmektedir. Kıbrıs’ın Osmanlı Devleti Yönetiminde bulunduğu 1571 yılından, İngilizlere kiralandığı 1878 tarihine kadar Vakıflar Ahkamül-Evkaf veya Mülhak Vakıf Kuralları çerçevesinde yönetilmiştir. Bu kurallara göre Vakıf malları satılamaz, devredilemez ve de zaman aşımından etkilenemez niteliktedir.
1571 yılında Kıbrıs’ın fethedilmesiyle birlikte, Sultan Selim Han tarafından hayırseverlik ve dayanışma anlayışıyla  Kıbrıs’ta Vakfı kurulan ve de 451 yıldır ayakta kalan Vakıflar İdaresi, en eski Vakıf Kurumlarından biridir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde  kurulan Vakıflar, daha  çok taşınmaz mallar (Ev, değirmen, tarla , çiftlik, su kemeri ve bu gibi) olmuştur..
Atalarımız 1571 yılında Kıbrıs adasını fethettiğinde ilk yaptıkları iş halka faydalı olacak hayır kurumları olan Vakıfları kurdular. Atalarımızın kurduğu Vakıflar, hayır işlerini yaparken hiçbir ayırım yapmadılar. 300 yıl Vakıflar bu şekilde çalıştı. Ne yazık ki adanın idaresinin İngiliz Yönetimine geçmesinin ardından yapılan düzenlemelerle  Vakıflar kendine özgü idari yapısını büyük ölçüde  yitirecekti. Ne yazık ki Vakıflar; Adanın İngiliz idaresine geçmesinin ardından  hak ettiği şekilde  ve de adaletli yönetilmedi. Yıllar içerisinde Vakıf mallarının bir kısmı Rumların adına ve Rum Ortodoks Kilisesinin üzerine geçirildi.
Daha Üniversite öğrencisi olduğu yıllarda; Türk Okulları ve Evkaf  İdaresinin Kıbrıs Türk Halkına devredilmesi için İngiliz Yönetimini ikna etmek için büyük mücadeleler veren ve de Lozan Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra  ihtisas yaparak “Dahiliye Uzmanı” olan Dr. Fazıl Küçük, Mayıs 1937’de Kıbrıs’a dönerek serbest Hekim olarak çalışmaya başladı.
Liderimiz Dr. Fazıl Küçük, Kıbrıs Türk halkının temel sorunları olan Evkaf, Müftülük, Aile Kanunu, Maarif, Şerriye Mahkemeleri’ni ele alan raporunu 20 Ocak 1949’da İngiliz Yönetimine sunar. Liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ün hazırladığı bu rapor Kıbrıs Türk Toplumunun hayatında son derece önemli bir dönüm noktası olacaktı!..
..Başından itibaren, Evkaf’ın Yönetiminin Kıbrıs Türk Cemaati’ne  ait olmasını savunan adanın aydınlarının  verdikleri mücadele 1931 İsyanı dolayısıyla siyasetin İngiliz Yönetimi tarafından  yasaklanması üzerine kesintiye uğrar. 1943 yılında  siyasi hakların  geri verilmesinden sonra, Kıbrıslı Türk ileri gelenlerin  verdikleri mücadelenin üç ayağından biri, Evkaf olmaya devam eder..
..28 Mart 1954 günü, Lefkoşa’da adanın her yanından gelen Kıbrıs Türk Halkının katılımı ile Evkaf Yönetiminin Türk Toplumuna devredilmesi talebiyle, büyük bir miting düzenlenir. Halkın Sesi Gazetesi, katılımcıların sayısını 20 000 olarak vermektedir. Mitingte Müftü Dana Efendi, Faiz Kaymak, Dr. Fazıl Küçük, Mağusa adına Av. Ahmet Zaim, Hürsöz Gazetesi Başyazarı Fevzi Ali Riza, Kıbrıs Türk Kurumları Başkan  Vekili Ahmet Mithat Berberoğlu, Fadıl Niyazi Korkut ve  Derviş Ahmet Raşit birer konuşma yaptılar. Mitinge katılanlar, İngiltere Sömürge Bakanlığı’na bir telgraf ile başvurup Evkaf’ın Yönetimini talep etmesi konusunda, Faiz Kaymak’ı yetkilendirdiler..
..23 Ocak 1955 günü, Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu’nun Kongresi Kıbrıs Türk Birliği binasında yapılır. Evkaf ile ilgili bir karar ve Türkiye’deki yetkililere gönderilen mesajların metinlerinin onaylanmasından sonra, seçimlere geçilir..
..06 Şubat 1955 günü, Selimiye Meydanı’nda yine büyük bir Evkaf Mitingi düzenlenerek, idarenin Kıbrıs Türk toplumuna devri istemi tekrarlanır. 12 Şubat günü vilayet binasında yapılan bir toplantıya Türk ileri gelenleri de davet edilerek , Evkaf  sorununun görüşülmesinin ardından, hükümet  20 Temmuz 1955 tarihinde kararlaştırıp 23 Temmuz’da yayınladığı bir yasa ile Evkaf’ı nihayet Türk toplumuna devreder.  Kaynak: Nazım Beratlı, Kıbrıs’ta Müslüman Evkaf’ının  Sömürge Yönetimi Dönemindeki Yönetimi, s. 125-126
İnatla ve ısrarla, inanç ve kararlılıkla sürdürülen uzun soluklu bir mücadele sonunda 15 Nisan 1956’da Vakıfların Kıbrıs Türk Toplumuna iade edilmesinde, Evkaf Yüksek Meclisi görevini de yürüten liderimiz Dr. Fazıl Küçük ve çalışma arkadaşları ; Av. Fadıl Niyazi korkut, Mehmet Remzi Okan, Con Rifat, Dr. Hafız Cemal (Lokman Hekim) ve Faiz Kaymak’ın büyük emekleri geçmiştir..
..Neticede , yeni Aile Kanunu ile Türk Aile Mahkemeleri Kanunu 1951 yılında resmi Gazetelerde yayınlanmış, Türk Aile Mahkemeleri kanunu 1954 yılında uygulamaya geçmiştir. 30 Aralık 1953’te Müftülük seçimleri yapılır ve İngiliz Valisi tarafından onaylanır. 15 Nisan 1956’da Türk Toplumuna devredilen Evkaf’a Türk Bayrağı çekilirken Kıbrıs Türk halkı göz yaşlarını tutamıyordu. Pek tabii ki bu yaşananlar Kıbrıs Türk Halkı için tarihi bir gündü..
17 Nisan 1956 Salı Günü Halkın Sesi gazetesi manşetten yayınladığı “Kıbrıs Türklerinin Tarihi Bayramı” başlıklı haberinde  “Şanlı Bayrağımız Pazar Günü Evkaf Binasının şeref direğine törenle çekildi.  O günde  Liderimiz Dr. Fazıl Küçük ile Faiz Kaymak; Evkaf’ın  tam randımanlı bir müessese haline getirileceğini ilan ettiler” deniliyordu.
O günde “Bu Büyük ve Tarihi Bayram Hepinize Kutlu Olsun” diyerek başladığı konuşmasında Liderimiz Dr. Fazıl Küçük: “Bugün Hepimiz Bahtiyarız, Sevinç İçindeyiz, Pek Haklı Olarak Bayram Yapıyoruz. Mücadelemiz 75 Seneden Beri Nesilden Nesile Devam Etmiştir. Bu Zaferi Kazanmak Bahtiyarlığı Bizim Neslimize Nasip Olmuştur..” demişti.
Günümüzde Liderimiz Dr. Fazıl Küçük ve dava arkadaşlarının gayretleri sonucu Vakıfların Kıbrıs Türk Halkının yönetimine yeniden kazandırılması nedeniyle 15 Nisan “Vakıflar Günü ve Haftası” olarak kutlanıyor.
Vakıflarda kazanılan bu zaferin ardından Kıbrıs Türk halkı lehine yeni mevziler elde edilirken, Kıbrıs Türk halkının birlik ve beraberlik içinde verdiği varoluş ve özgülük mücadelesinde önemli adımlar atılacaktı..
Konu ile ilgili olarak; 16 Nisan 2024 tarihli Halkın Sesi gazetesinde yer alan açıklamasında   “Kıbrıs Vakıflar İdaresinin Türk toplumuna iadesi  ulusal liderimiz Dr. Fazıl Küçük tarafından yürütülen varoluş mücadelesinin odak noktasında yer almıştır”  diyen Kıbrıs Vakıflar İdaresi Eski Genel Müdürü sayın Taner Derviş: “15 Nisan 1956 tarihinde Vakıfların Kıbrıs Türk halkına devrini belgeleyen tören “Evkaf Mücadelemiz 75 seneden beri nesilden nesile devam etmiştir.  Bu zaferi kazanmak bahtiyarlığı bizim neslimize nasip olmuştur. Bununla beraber Evkaf müessesemizden halkımız için beklediğimiz tam randımanı almak belki de bizim çocuklarımıza nasip olacaktır” dedi.
Konu ile ilgili olarak yapmış olduğu açıklamasında sayın Taner Derviş: Ulusal lider Dr. Fazıl Küçük’ün önderliğinde, Sömürge İdaresi döneminde yürütülen Varoluş Mücadelesinde, Vakıfların Kıbrıs Türk halkına iade edilmesi, Kıbrıs Türk tarihinde önemli bir yer tutmaktadır..
..Vakıflar Kıbrıs Türk halkına teslim edilmiştir. Şeri Hukuk sisteminin Medeni kanun ile ikamesi ve Aile Mahkemelerinin kurulması sağlanmıştır. Eğitim kurumlarının Kıbrıs Türk Halkının yönetimine geçmesi gerçekleştirilmiştir.  Çağdaş , laik normlar ve Atatürk İlkeleri ile bugünkü yaşantımızın temeli oluşturulmuştur. Sağlanan kazanımlar sayesinde, Ahkamü’l Evkaf Uluslararası anlaşmalar ile tanınmış ve vakıflar anayasal statüye yükseltilmiştir” dedi.
Sonuç olarak;  Kıbrıs  Vakıflar İdaresinin Kıbrıs Türk halkına iadesi Liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ün Varoluş Mücadelesinin Odak Noktasıydı. 
Vakıfların İngiliz İdaresinden Kıbrıs Türk Halkına verilmesine vesile olan ölümsüz liderimiz Dr. Fazıl Küçük’ü ve dava arkadaşlarını bir kez daha minnet ve şükranla, saygıyla anıyoruz..
Ne Mutlu Türküm Diyene…