Kordon kanı nedir?
Kordon kanı, kordon dokusu ve plasenta içinde kalan kana verilen isimdir. Plasenta içindeki kandan elde edilen kan yapıcı (hematopoietik) kök hücreler kan hastalıkları ve bazı metabolik hastalıklarda tercih edilirken; kordon dokusundan elde edilen mezenkimal kök hücreler ise tıpta pek çok alanda klinik araştırmalarda veya tedavi denemelerinde yoğun olarak kullanılan hücrelerdir.
Kordon kanı nasıl alınır?
Kordon kanı doğum esnasında bebeğin doğumunu takiben halk arasında bebeğin eşi olarak anılan plasenta ve göbek kordonun içinde kalan ve normalde biyolojik çöp olan kanı sterilite koşullarına uyularak özel bir torbaya toplanmasıdır. Kısa süren kan toplama işleminden sonra kordon dokusu da steril özel transfer kitine alınır ve tüm bu işlemler toplam 2-5 dakika süren ne anne ne de bebeğe hiçbir zararı olmayan bir işlemdir.
Kordon kanı, hücre ve doku bankacılığı nedir? Ayrıca kordon kanı/kordon dokusu saklama işlemi nasıl yapılır, saklama süresi ne kadardır?
Kordon kanı, hücre ve doku bankacılığı doğumdan sonra yeni doğanın göbek kordon dokusunun ve içerisinde kalan kordon kanının özel kitlere alınarak bu amaç için ruhsatlandırılmış özel laboratuvarlarda işlenmesi, kalite kontrol testlerinin gerçekleştirilmesi ve işlemler akabinde saklamaya değer hücre ve doku eldesinin – 196 °C’de bu amaç için hazırlanmış buhar fazındaki azot tanklarında özel koşullarda saklanmasıdır.
Kordon kanı ve kordon dokusu değerli kök hücre kaynaklarıdır. Doğum anında anneye veya bebeğe herhangi bir zarar vermeden, acısız bir şekilde toplanan bu kaynaklar özel koşullarla toplanıp işlem görüp saklamaya alınacağı merkeze teslim edilir. Merkeze teslim edilen kordon kanı/kordon dokusu içerisindeki değerli kök hücreler özel işlemlerle bu dokulardan ayrıştırılıp önceden belirlenmiş kalite kontrol testlerine tabii tutulurlar. Kalite kontrol basamağından onay alan kök hücreler kullanıma hazır, konsantre halde uygun koşullarda canlılıklarının uzun süre korunacağı banka ünitesinde özel koşullarda depolamaya alınır.
Dünyada ilk kordon kanı 32 yıl önce saklamaya alınmış olup; yapılan bilimsel çalışmalarda kordon kanının 25 yıla kadar sağlıklı bir şekilde saklanabildiği gösterilmiştir.
Pek çok rahatsızlığın tedavisinde umut ışığı olan kök hücreden zengin kordon kanı veya dokusunu bağışlamak ya da saklatmak önemlidir. Bu doku ve hücrelerin bağışlanmasında ya da saklatılmasında Sağlık Bakanlığı ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından ruhsatlandırılan, faaliyet izni alan bir merkezin tercih edilmesi gerekir. Ayrıca bu ruhsatlı merkezlerde yapılan tüm işlemler, kalite kontrol testlerinin ve saklama koşullarının da mevzuatın ve uluslararası otoritelerin belirlediği en üst seviyede olmalıdır. Bu sayede çok değerli olan kök hücreler ihtiyaç duyulacağı ana kadar sağlıklı ve güvenli bir şekilde uzun süre saklanabilmektedir.
Kök hücre nedir?
Vücudumuzdaki bütün hücrelerin yapı taşı olan kök hücreler, birçok dokuda yer alan, kendilerini yenileyebilen ve farklı hücre tiplerine dönüşebilen, hücrelerdir. Kök hücreler, ihtiyaç duyulan hücre tipine dönüşerek herhangi bir sebeple (travma, hastalık vb.) oluşan organ ve doku hasarını onarmak amacı ile kullanılabilirler. Herhangi bir organ /doku hasarında yeterli sayı ve kalitede hücre nakledildiğinde hasarlı yapıya göç edip tamir mekanizmalarına destek olarak başarılı tedavi imkânı sağlayabilirler.
Kordon kanı hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Özellikle kan ve lenf kanserlerinin tedavisinde büyük başarı sağlayan kan yapıcı kök hücreler, başta kemik iliği olmak üzere dolaşan kandan ve kordon kanından elde edilir. Kordon kanından elde edilen hematopoietik (kan yapıcı) kök hücreler lenfoma, talasemi (Akdeniz anemisi), lösemi gibi tedavisi zorlu süreçleri kapsayan kan hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Kordon dokusundan elde edilen mezenkimal kök hücreler de ortopedi, romatoloji, oftalmoloji ve immünoloji gibi tıpta hemen hemen her branşta tedavi amaçlı klinik çalışmalarda alternatif olabilir.
Kordon kanı hayat kurtarır mı?
Göbek kordon kanı 1988 yılından beri kemik iliği nakline ihtiyaç duyulduğunda tedavi amaçlı kullanılıyor. Yoğun olarak sürdürülen araştırmaların ardından tedavide kullanılabilen insan hücre çeşitlerine ve kaynaklarına her gün bir yenisi ekleniyor ve yeni kullanım alanlarıyla gittikçe artan oranlarda bu hücre ve dokulara ilgi artıyor.
