Thomas Midgley, bilimin endüstriyel uygulamalarına merak salan Amerikalı kimyager ve mühendisti. Kurşunlu benzini ve kloro floro karbon gazını bulması nedeniyle atmosfere en çok zararı dokunan kişi olarak tarihe geçti. Kurşun zehirlenmesi ve çocuk felci yüzünden 51 yaşında yatalak olan Midgley kendini yataktan kaldıracak bir düzenek geliştirdi. Fakat 55 yaşında bu düzeneğin makarası tarafından boğularak hayatını kaybetti.
24 OCAK 2017, SALI
Bilimsel icatların her zaman insanlığa katkı sağlayacak şeyler olmadığını; silahların, nükleer enerjilerin, atom bombalarının yarattığı korkunç sonuçlardan biliyoruz.
Amerikalı mühendis ve kimyager Thomas Midgley, dünya tarihine adını çevreye en çok zarar veren bilim insanı olarak yazdırdı. Bunun nedenlerinden biri, Midgley’in kurşunlu benzini (Kurşun tetra-etil) bulmuş olmasıydı. Kurşunun ucuz olmasından kaynaklı bu madde pek çok yerde kullanıldı. Bunların başında, kuşkusuz arabalar vardı. Dahası kurşunun kullanıldığı fabrikalarda çalışan işçilerde, ölüm vakalarına rastlanıldı. (En az 15 kişinin, üretiminin ilk günlerinde öldüğü bilinmektedir.)
Bill Bryson, kurşuna aşırı derecede maruz kalan insanlarda: körlük, uykusuzluk, böbrek yetmezliği, kanser, lezyonları gibi belirtilerin ortaya çıktığını söylemektedir.
Thomas Midgley gazetecilerin karşısına geçerek kurşunbuharını içine çekip herhangi bir zararı olmadığını iddia etti.
Bir süre sonra artan ölüm vakalarından sonra hükümet son çareyi fabrikaları kapatmakta buldu. Fakat Midgley’i hiçbir şey durduramadı. Bu seferde günümüzde büyük sorunlardan biri olan, ozan tabakasının delinmesinde başlıca rolü oldu. Kimyacımız, deodorantlarda, buzdolaplarında ve bazı sanayi dallarında kullanılan kloroflorokarbonu (CFC) buldu. Kurşun gibi zararlı etkileri çok sonra anlaşılan kloroflorokarbon, ancak yetmişlerin başında yasaklanabildi. Ancak Thomas Midgley çoktan yapacağını yapmış ve dünyayı felaketlere sürükleyecek icatlarının etkisini çevreye yaymıştı bile. İşin ilginç tarafı ise; kendisi de kurşun zehirlenmesi yaşayıp felç olmuştu. Ve yatalak olmaktan kurtulmak için yeni bir düzenek geliştirdi. İcat ettiği bu düzeneğe dört yıl boyunca kullanan Midgley’in ölümü yine kendi eliyle oldu. Thomas Midgley, düzeneğin makarasına boynunu kaptırıp 55 yaşında hayatını kaybetti.
Thomas Midgley‘in icadı olan kurşun nörotoksin özelliğine sahip bir madde
Bu maddeye olması gerekenden fazla maruz kalan canlıların beyni ve merkezi sinir sistemleri onarılamayacak şekilde tahrip oluyor. Aynı zamanda yoğun bir şekilde alınan kurşun maddesi körlük, uykusuzluk, böbrek yetersizliği, işitme kaybı, kanser ve felç gibi ağır sonuçlar da doğuruyor.
Tabi bu tüm yan etkiler o zamanlar bilinmediği için kurşun da heroin gibi çok ucuz ve yüksek kar getiren bir madde olmasından ötürü çağında her derde deva bir ürün olarak piyasa sürüldü ve araç motorlarında kullanıldı.
Daha sonra kurşun kullanılarak üretilen arabaların %98’i bu maddeyle yapılıyor ve dolayısıyla milyonlarca insanın kalıtsal olarak yüksek miktarda kurşuna maruz kalmasına neden oluyor.
Bir önceki yüzyıla göre 625 kat daha fazla kurşuna maruz kalan insanlar o dönemler kurşunu oldukça sempatik bulmaya devam ediyor.
Kurşun üretimi için kurulan fabrikalar gel zaman git zaman daha da büyüyor. Ve Thomas Midgley‘in fabrikalarında çalışan işçiler birer, üçer, beşer, onar ölmeye başlayınca Midgley bir basın toplantısı düzenliyor ve kurşun buharını içine çekerek bir zarar olmadığını göstermeye çalışıyor. Midgley ayrıca kurşunun zararlarını araştıran kuruluşları da finanse ederek kurşunun zararları 20 sene geç anlaşılmasına sebep oluyor.
İkinci büyük icat: İkinci büyük hata
Midgley kurşundan sonra bu defa da buzdolaplarında ve bilumum sanayi ürününde, parfüm ve deodorantlarda kullanılan kloroflorokarbon (cfc) gazını buluyor. Bugün küresel ısınmaya neden olan en tehlikeli gazların arasında yer alan cfc gazının 1 kilogramı 70 bin kilogram atmosferik ozonu yok edebilme gücüne sahip. Tabi bu gazın da kötü etkileri kurşun gibi yıllar sonra anlaşılıyor ve 1970’lerde yasaklanıyor. Thomas Midgley son icadını yine kendinden yola çıkarak yapıyor. Ama bu defa felç geçirdiği için diğer icatlarına nazaran daha az tehlikesiz görünen bir alanda yapıyor.
