Ev hapsine alınan Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi ise 21 Şubatta ülkenin güneyindeki Aden kentine kaçarak daha önce verdiği istifasını geri çekti ve Görevimin başındayım dedi.
Şimdi ülkede rakip Sana ve Aden yönetimlerinin yanı sıra oldukça güçlü bir El Kaide varlığı var. Ancak son olarak başkent Sanada iki camiye gerçekleştirilen ve 100e yakın kişinin ölümüne neden olan saldırıları da Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) üstlendi.
HUSİLER KİM?
Yemende yaşanan son krizi anlamaya çalışmak için öncelikle krizi tetikleyen Şii Husi hareketinin ne istediğine bakmak gerekiyor.
Şii mezhebinin Zeydi kolundan olan Husi aşireti, ismini 2004te ilk isyanı başlatan Hüseyin Bedrettin El Husiden alıyor.
25 milyonluk Yemen nüfusunun yaklaşık yüzde 30unu oluşturan Husilerin lideri, 2004 yılında dönemin lideri Ali Abdullah Salihe karşı ayaklanmıştı.
Aynı yıl Yemen askeri birliklerinin operasyonunda öldürülen Hüseyin Bedrettin El Husinin yerini kardeşi Abdül Malik El Husi aldı.
Husi hareketi, 2011de Arap Baharı ayaklanmaları ile devrilen Salihin yerini alan Abdurabbu Mansur Hadiye de karşı çıktı.
Ülke yönetiminde daha fazla söz sahibi olmak isteyen Husiler, Yemeni 6 bölgeye ayırmayı öngören anayasa tasarısını reddederek, kendilerine daha fazla söz hakkı doğruacak olan iki bölgeli yapıya geçiş çağrısı yapıyordu.
2014ün son aylarında Husilerin ayaklanması hızla büyüdü ve başkent Sanaya kadar ulaştı.
Devlet Başkanı Hadiyi Batı yanlısı Amerikan piyonu olmakla suçlayarak görevden aldıklarını ilan eden Husiler, parlamentoyu da feshedip bir Devrim Komitesi kurdu.
Ancak şu ana kadar uluslararası anlamda Husi hükümeti tanınmış değil.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ülkenin meşru hükümetinin Abdurabbu Mansur Hadi yönetimi olduğunu söylüyor.
Türkiye, ABD ve Avrupa Birliği üyeleri dahil çok sayıda ülke Yemenin başkenti Sanadaki büyükelçiliklerini kapattı.
HALK DESTEĞİ VAR MI?
Husilerin temsil ettiği kesim nüfusun yarısından az. Ülkedeki Sünni çoğunluk, Şii Husi hareketine kuşkuyla yaklaşıyor.
Husilerin başkenti ele geçirmesini protesto etmek isteyenlere ise Husi milisleri izin vermiyor.
Geçtiğimiz hafta Pazar günü ülkenin batısındaki Ibb kentinde düzenlenen Husi karşıtı protestoyu milisler göstericilerin üzerine ateş açarak dağıttı.
Olay sırasında bazı protestocuların Husi milisler tarafından alıkonulduğu da belirtildi.
DEVLET BAŞKANI HADİ NE YAPACAK?
Ülkenin güneyindeki liman şehri Adene kaçan Devlet Başkanı Abdurabbu Mansur Hadi, Sanada ev hapsinde tutulurken, Ocak ayında açıkladığı istifasını bir ay sonra geri çekti.
Hadi, Husilerle müzakereye hazır olduğunu, ancak öncelikle hl Sanada ev hapsinde tutulan başbakan ile diğer bakanların serbest bırakılması gerektiğini söylüyor.
Şu ana kadar Husilerden gelen sinyaller ise müzakerelerin başlayabileceği izlenimini vermiyor.
Geçtiğimiz hafta Husi hareketinin lideri Abdül Malik El Husi, ülkenin güneyinde yeni bir harekt başlatma kararı aldı.
Başkent Sanada da çatışmalar devam ediyor. Husi milisleri geçtiğimiz hafta Sanadaki özel harekat ve sahil güvenlik üslerine saldırarak ele geçirdi.
Reuters haber ajansı çıkan çatışmalarda en az 10 kişinin öldüğü bilgisini geçti.
EL KAİDE NE KADAR BÜYÜK BİR TEHDİT?
Washington, El Kaide örgütünün en tehlikeli yapılanmasının Yemende olduğunu düşünüyor.
Husilerin son ayaklanmasından önce de Arap Yarımadasındaki El Kaide olarak bilinen Yemen El Kaidesi bölgede çok sayıda kişinin ölümüne neden olan saldırılar düzenliyordu.
Ancak ülkenin büyük bir siyasi karmaşanın içine düşmesi ve devlet sisteminin çökme noktasına gelmesiyle El Kaidenin Yemende daha da güçlenebileceği endişeleri var.
Washington Post gazetesinde geçtiğimiz hafta yer alan bir analizde Husilere karşı olan Sünnilerin de El Kaideye destek vermeye başladığı belirtildi.
Yemendeki El Kaide yapılanması son karışıklıktan önce de Husi hareketine karşı eylemler düzenliyordu. Örgüt militanları geçen yıl 14 askeri Husi olduğu iddiasıyla başlarını keserek öldürmüştü.
El Kaide, Husilerin Devlet Başkanı Hadi karşıtı protestoları sırasında da başkent Sanada intihar saldırısı düzenlenmiş ve 47 Husiyi öldürmüştü.
GRUPLAR DIŞ GÜÇLERDEN DESTEK ALIYOR MU?
Husi hareketi her ne kadar kendisini Şii mezhebi üzerinden tanımlamaktan kaçınsa da, oluşumun İranın desteğini aldığı iddiaları oldukça yaygın.
Yemenin komşusu Suudi Arabistanın ise ülkedeki Sünni hareketi desteklediği iddia ediliyor.
İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Chatham Housetan Peter Salisbury, Yemeni ele aldığı bir makalede Bölgesel etkisini artırmak için birbiriyle rekabet eden İran ile Suudi Arabistanın bu yarışı, iki ülkenin çatışan karşıt grupları desteklemesine yol açıyor. Buna Yemendeki durum da dahil yorumunu yapıyor.
Hem İran, hem de Suudi Arabistan ise Yemendeki gelişmelere doğrudan müdahale ettikleri iddialarını reddediyor.
YEMENİN GELECEĞİ NE OLACAK?
Husilerin başkent Sanayı ele geçirmesiyle birlikte 2011de Körfez İşbirliği Komitesi tarafından hazırlanan altı bölgeli Yemen planı neredeyse tamamen çökmüş oldu.
Şimdiyse ülkenin ikiye bölünebileceği endişeleri var.
Avrupa Parlamentosu geçen hafta yayınladığı bir Yemen raporunda, tarafların bir an önce görüşmelere başlayarak bir geçiş hükümeti kurmaları çağrısı yaptı.
Washington Post gazetesine bir makale kaleme alan Yemende bölgesel politikalar ve isyanlar kitabının yazarı Stephen Day, ülkenin geleceğini görebilmek için geçmişine odaklanılması gerektiği belirtiliyor:
Binlerce yıllık Yemen tarihi, çok sayıda yerel gücün ülkenin farklı farklı bölgelerini yönettiğini gösteriyor. Devlet Başkanı Hadi bugüne kadar 6 bölgeli Yemen önerisini benimsemişti. Ancak güneydeki siyasi liderler bu plandan desteğini çekince, işler çıkmaza girdi. Ülkedeki çok seslilik yüzünden Husilerin de bir noktada federal yapıyı benimsemeleri gerekecek.
BBC için bir makale kaleme alan Richmond Üniversitesi Profesörü Sheila Carapico ise Yemen krizinin aktörlerinin hiçbirisi ülkeyi tek başlarına kontrol edemeyeceklerini biliyor. Hl ufak da olsa bir Ulusal Diyalog Hükümeti için umut ışığı var diyor.
Ancak tüm bu iktidar mücadelesine şimdi de Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) dahil olmuş gibi gözüküyor. Başkent Sanada Husilerin gittiği iki camiye düzenlenen ve 100e yakın kişinin ölümüne yol açan saldırıları IŞİD üstlendi.
Bu saldırı IŞİDin Yemende gerçekleştirdiği ilk büyük çaplı eylem olarak da kayda geçmiş durumda.
BBC TÜRKÇE
6 soruda Yemende neler oluyor?
Ev hapsine alınan Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi ise 21 Şubatta ülkenin güneyindeki Aden kentine kaçarak daha önce verdiği istifasını geri çekti ve Görevimin başındayım dedi. Şimdi ülkede rakip Sana...
