Münüre’me…!
Benim hayat arkadaşım Münüre’m
Her tarafa gol saldım
Seçdim da seni aldım
Gader bizi ayırdı
Şindi yalnız galdım.
Ne gelirse dilden
Eyil kopmasın belden
Gaderler çok farklıdır
Söyle ne gelir elden
Kalbimdekilerle hayat arkadaşım Merhume Münüre Hanıma sesleniyorum.
Önceleri arkadaş
Sonraları olduk yoldaş
Bizi bizden ayırdı
Kabirdeki beyaz daş
Bilmedik beyaz daşı
Ne ana ne gardaşı
Bir ömür dürer gideri
Bir hayat arkadaşı
Her hayat beyaz duru
Bir ömür geçmez guru
Hayatlar birleşmeli
Başarmalı bu zoru
Şeytan sizi itmesin
Aşklar boşa gitmesin
İki ömür bitmeden
O sevgi hiç bitmesin
Hasan Paralı’nın Yazdığı Türküler
ARABİYE
Deŋizin kenarında
Gaybettim biçaçığmı
Çok gücüksüŋ a yavrım
Doldurmaŋ gucacığmı
Atla da gel yanıma
Dolanda gir goluma/goynuma
Çok üşüdüm a canım
Sokulacam goynuŋa
Çemberciği oyalı
Potinneri boyalı
Benim iki gözümün
Yüreciği yaralı
Atla da gel yanıma
Dolan da gir goluma/goynuma
Çok üşüdüm a canım
Sokulacam goynuŋa
Sepedi doldu daşdı
İşi başından aşdı
Bana geleceg deyi
Dağı daşı dolaşdı
Atlada gel yanıma
Dolanda gir goluma/goynuma
Çok üşüdüm a canım
Sokulacam goynuŋa
Sağlanamadı nisap
Dudmadı hiçbir hisap
İkimizin sevdası
Yazılacak bir kitap
Atlada gel yanıma
Dolanda gir goluma/goynuma
Çok üşüdüm a canım
Sokulacam goynuŋa
Kaynak kişi: Hasan Paralı
Doğum tarihi ve yeri: 17.7 1944 Baf Yakacık(Mağunda) doğumlu
Derleme tarihi: 30.1.2011
Derleme yeri:Güneşköy
Mesleği:Ziraatçı
Yorum-inceleme-değerlendirme
dört dizeli dört bentten ve dört dizeli dört nakarattan oluşan türkünün kafiye örgüsü,
------------------a
------------------b
------------------c
------------------b
-----------d (Nakarat)
-----------d
-----------e
-----------d
------------------f
------------------f
------------------g
------------------f
-----------d (Nakarat)
-----------d
-----------e
-----------d
------------------h
------------------h
------------------i
------------------h
-----------d (Nakarat)
-----------d
-----------e
-----------d
------------------k
------------------k
------------------l
------------------k
-----------d (Nakarat)
-----------d
-----------e
-----------d
tarzında düzenlenmiştir;dizeler ve nakarat 7’li hece ile oluşturulmuştur.
Bu türkü Baf yöresine ait bir aşk türküsüdür. Kıbrıs’ta “Arabiye” adındaki parçalar daha ziyade çalınıp oynanan eğlencelerdir. Bu arada oynayanların oyuna ara verip karşılıklı maniler söyledikleri görülmekteydi. Arabiye oyunları genellikle karşılıklı iki kişinin oynadığı oyunlardı. Bu havalar Adada Arapların etkisiyle yayılmıştır. Bilindiği üzere Araplar 7. yüzyıldan bu yana Adaya çeşitli seferler düzenlemiş bulunmaktaydılar. Lâtinler döneminde Adanın Girne Dağları üzerindeki muhkem kaleler Arapların akınlarını önlemek amacıyla yaptırılmışlardır. Bunlar St.Hilarion, Kantara ve Bufavento kaleleridir.
Günümüzde Larnaka kentinde yer alan ünlü Hala Sultan Tekkesi’ndeki “Humeysa” isimli, kutsal yatır da bu akınlardan birinde o mevkide şehit olan Efendimizin süt teyzesinden başka birisi değildir. Osmanlılar Adaya egemen olduktan sonra bu tür akınlar yer almamıştır. Ancak günümüzde Güney Kıbrıs’taki Larnaka kentinin bir zamanlar Konsoloslukların yer aldığı dönemlerde Apapların Kıbrısla ilgilerinin yeniden canlandığına tanık olunur. Hatta Larnaka kentinde Türklerle izdivaç yapan ve zamanla Türkleşen Arapların mevcudiyeti de inkâr edilemez. Tüm bu nedenlerden ötürü bir tür göbek havası olan Arabiyenin yerleşmesi ve çalınıp oynanması olayı görülür.
“deŋiz,gücüksüŋ, doldurmaŋ, goynuŋa” gibi sözcüklerde nazal ŋ sesleri yer almaktadır.
“gaybettim, gücüksüŋ, gucağıma, goluma, goynuma, goynuŋa, geleceg” gibi sözcüklerdeki sözcük başlarında ve sonunda yer alan “k” sert sessizlerinin yumuşadığı görülür.
“sepedi,daşdı,aşdı,daşı,dolaşdı,dudmadı” sözcüklerinde başta,ortada ve sonda olmak üzere t/d değişimi görülür. Ayrıca birinci kıtada “yavrum” sözcüğünün “yavrım” biçiminde söylendiği, yuvarlak “u”sesinin “ı”ya dönüştüğü görülmektedir.
ALBA ALBA ALBA
Serildiler yattılar da
Savurdular/galdırdılar attılar
Üç guruş atmış para (da)
Seni baŋa sattılar
Alba alba alba
Altın gerdannık Alba
Yakında düğün vardır (da)
Dakınacam ben onda
Bir garışlık boyuŋ var (da)
Çeşit türlü huyun var
Hiç birşey agnamazlar (da)
Ne biçim bir soyuŋ var
Alba alba alba
Altın gerdanık Alba
Yakında düğün vardır (da)
Dakınacam ben onda
Duvarda sarı böcek (da)
Bu şans bize gülecek
Yarim yolda gelecek (da)
Bir öpücük verecek
Alba alba alba
Altın gerdanık Alba
Yakında düğün vardır (da)
Dakınacam ben onda
Kaynak kişi: Hasan Paralı
Doğum tarihi ve yeri: 17.7 1944 Baf, Yakacık(Mağunda) doğumlu
Derleme tarihi: 30.1.2011
Derleme yeri:Güneşköy
Mesleği:Ziraatçı
Yorum-inceleme-değerlendirme
Üç dizeli dört bentten ve dört dizeli üç nakarattan oluşan türkünün kafiye örgüsü,
------------------a
------------------a
------------------b
------------------a
-----------c (Nakarat)
-----------c
-----------d
-----------c
------------------e
------------------e
------------------f
------------------e
-----------c(Nakarat)
-----------c
-----------d
-----------c
------------------g
------------------g
------------------g
------------------g
-----------c (Nakarat)
-----------c
-----------d
-----------c
tarzında düzenlenmiştir;dizeler ve nakarat 7’li hece ile oluşturulmuştur.
Bu türkü Baf yöresine ait bir sevda türküsüdür. Türkünün birinci kıtasında oğlanın yavuklusunu “üç kuruş ve atmış paraya” satın aldığı söylenmektedir .durum böyle olunca da bunun başlık parası olabileceği sonucu çıkmaktadır.
Kıbrıs ağzının öteki bölgelerinde sıkça görülen sert sessizlerin yumuşama olaylarına bu türküde rastlanmamaktadır. Özellikle Baf ve Limasol yörelerindeki pekçok köyde bu sert sessizlerin korunmasına tanık olunur.
Bu türküde yer alan “Alba” deyişinin “Al bana”nın ses düşmeleri sonucunda bu hale dönüştüğü bir gerçektir. Al bana>al bağa>al bä.
“baŋa,boyuŋ,soyuŋ” sözcüklerinde nazal ŋ sesleri yer almaktadır.
“galdırdılar,guruş,garışlık”sözcüklerinde “k” sessizlerinin yumuşadığına tanık olunur.
“gerdannık” sözcüğünde ise –lık ekinin “nık”biçimine dönüştüğü açıktır. Burada bir gerileyici benzeşme söz konusudur.
“dakınacam” sözcüğünde de ses yutulması olayı gözlemlenir.
“anlamazlar” yerine “ağnamazlar” bu sözcüklerde de kimi seslerin değişikliğe uğradığı görülür.
GİDMEM ANAM GİDMEM
Gidmem anam gidmem
Yollar uzakdır
Bu bize gurulmuş (anam)
Böyük tuzakdır
Gidmem anam gidmem
Ben yol bilemem
Hasda olsam anacığım
Saŋa gelemem
Ana benim bunda
Abam gardaşım
Evlenecek yaşa (anacığım)
Gelmedi yaşım
Gidmem anam gidmem
Budur huyumuz
Uzakda yaşamaz anam
Bizim soyumuz
Ben napayım anam
Yaban gocayı
Var söndürme anacığım
Bizim ocağı
Ben bundayım anam
Bunda galacam
Sevdiğim buralı anam
Onu alacam
Kaynak kişi: Hasan Paralı
Doğum tarihi ve yeri: 17.7 1944 Baf, Yakacık(Mağunda) doğumlu
Derleme tarihi: 30.1.2011
Derleme yeri:Güneşköy
Mesleği:Ziraatçı
Yorum-inceleme-değerlendirme
Üç dizeli dört bentten ve dört dizeli üç nakarattan oluşan türkünün kafiye örgüsü,
------------------a
------------------b
------------------c
------------------b
-----------d (Nakarat)
-----------e
-----------d
-----------e
------------------f
------------------g
------------------h
------------------g
-----------i(Nakarat)
-----------j
-----------k
-----------j
------------------l
------------------k
------------------m
------------------k
-----------n (Nakarat)
-----------o
-----------ö
-----------o
tarzında düzenlenmiştir;dizeler 5’li ve 6’li nakaratlar 5’li 6’li ve 7’li hece ile oluşturulmuştur.
Türkü Baf yöresine ait bir türküdür. Bu türkü anasına karşı bir tür başkaldırı türküsüdür.
Anonim olan bu türküde kızın anasına karşı çıkarak gurbete gitmek istemeyişi dile getirilmektedir. Ayrıca son dörtlükteki dizelerde görülebileceği gibi kızın sevgilisi yine kendi köyünde bulunmaktadır. Bu nedenlerden ötürü de anasının onu evererek uzağa göndermesine karşı direndiği görülür.
Türküde nazal ŋ harfine örnek olan sadece “saŋ” sözcüğüdür.
“gidmem, gurulmuş, böyük, hasda, uzakda, gardaşım, gocayı, galacam” sözcüklerinde de “t” ve “k” sesszilerinin yumuşadığı açıktır.
HADE YARİM GİDELİM AŞA
Kapusu mavi boya
Yoğurda çaldım maya
Ben o yari özledim
Bakayım doya doya
Hade yarim gidelim aşa
Galalım biz baş başa
Gave işdim güyümden
Oynar gelir düyünden
Ben yarimi tanırım
O incecik belinden
Hade yarim gidelim aşa
Galalım biz baş başa
Düyün çalar oynanır
Pençeresi boyanır
Ben yolundan gecerkan
O yar sezer uyanır
Hade yarim gidelim aşa
Galalım biz baş başa
Gız oynar çifde telli
Bükülür ince beli
Dudagları bal gibi
Yanaglar çifde benli
Hade yarim gidelim aşa
Galalım biz baş başa
Kaynak kişi: Hasan Paralı
Doğum tarihi ve yeri: 17.7 1944 Baf, Yakacık(Mağunda) doğumlu
Derleme tarihi: 30.1.2011
Derleme yeri:Güneşköy
Mesleği:Ziraatçı
Yorum-inceleme-değerlendirme
Dört dizeli dört bentten ve iki dizeli dört nakarattan oluşan türkünün kafiye örgüsü,
------------------a
------------------a
------------------b
------------------a
-----------c (Nakarat)
-----------c
------------------d
------------------d
------------------e
------------------d
-----------c(Nakarat)
-----------c
------------------f
------------------f
------------------k
------------------f
-----------c (Nakarat)
-----------c
------------------h
------------------h
------------------i
------------------h
tarzında düzenlenmiştir;dizeler ve nakarat 7’li hece ile oluşturulmuştur.
Baf yöresine ait bu türkü bir aşk türküsüdür. Sevgilinin güle oynaya düğünden döndüğü anlaşılmaktadır. Sevgili ince belli,bal dudaklı ve yanakları benli bir güzeldir. Bu türküde Kıbrıs Türk düğünlerinin sazlı-sözlü olduğu da dizelerden anlaşılmaktadır.
Türkünün nakaratında yer alan “aşa” sözcüğü “aşağıya sözcüğünün zamanla ses kayıbına uğramasıyla oluştuğu aşikârdır.
“Kapusu” sözcüğündeki “ı” seslisinin de yuvarlaklaşarak “u” sesine dönüştüğü görülür.
Nakaratlarda yer alan “hade” sözcüğünün “haydi” den kısalarak bu şekle girdiği açıktır. Bu sözcükteki “y” sesi düşerek “i” vokali de “e dönüşür.
İkinci dörtlükteki “Gave” sözcüğündeki “k” sesinin “g”ye dönüştüğü ve “h” sesinin de düştüğü gözlemlenir. Sözcüğün aslı “Kahve” sözcüğüdür.
Türküde k/g değişimine dair örnekler söyledir: “Galalım, gız, dudagları, yanaglar”
Ayrıca “çifde” sözcüğünde de t/d olayı belirgindir.
“Düğün” sözcüğündeki yumuşak “ğ”harfinin daha da yumuşayarak “y” biçiminde telâffuz edildiği açıktır. Ayrıca “Geçerken” biçimindeki sözcükteki “-ken” ekinin Kıbrıs ağzında kurala aykırı olarak “-kan” biçiminde kullanıldığı görülür.
GÖR DA SÖYLEME
Yamur yağar ıslanır
Evde galır usanır
Aylar oldu beglerim
Belki anam usanır
Gör gör gör gör
Gör da söyleme (canım)
Gör da söyleme
Duy duy duy duy
Duy da diyneme (canım)
Duy da diyneme
Yamur yağar sel akar
Hanaydan baŋa bakar
Ben aşadan geçerkan
Yokardan mektup atar
Duy duy duy duy
Duy da diyneme (canım)
Duy da diyneme
Gör gör gör gör
Gör da söyleme (canım)
Gör da söyleme
Yamur yağar damlara
Ben varacam onlara
Geşdiğim yol üsdüne
Yazı yazar gumlara
Gör gör gör gör
Gör da söyleme (canım)
Gör da söyleme
Duy duy duy duy
Duy da diyneme (canım)
Duy da diyneme
Kaynak kişi: Hasan Paralı
Doğum tarihi ve yeri: 17.7 1944 Baf, Yakacık(Mağunda) doğumlu
Derleme tarihi: 30.1.2011
Derleme yeri:Güneşköy
Mesleği:Ziraatçı
Yorum-inceleme-değerlendirme
Dört dizeli üç bentten ve altı dizeli üç nakarattan oluşan türkünün kafiye örgüsü,
------------------a
------------------a
------------------b
------------------a
-----------c (Nakarat)
-----------d
-----------d
-----------e
-----------d
-----------d
------------------f
------------------f
------------------i
------------------f
-----------j (Nakarat)
-----------j
-----------j
-----------k
-----------j
-----------j
------------------l
------------------l
------------------m
------------------l
-----------c (Nakarat)
-----------d
-----------d
-----------e
-----------d
-----------d
tarzında düzenlenmiştir;dizeler ve nakarat 7’li hece ile oluşturulmuştur.
Bu türkü de bir sevda türküsüdür. Dörtlüklerin ilk dizelerinde “yağmur”sözcüğünün tekrarlandığı ve adeta türkünün ana motifini oluşturduğu görülür. Dizlerdeki sözcüklerde yer alan ifadelere bakılacak olursa eski bereketli yılların günlerce süren yağmurları belirtilir gibidir.
Sevgililerin mektuplaştığı da dizeler arasında öne çıkan özelliklerdendir. Son dörtlükte de izcilerin yön bulurken kullandıkları taktikleri andıran yöntemler ilgi çekicidir.
Türkünün başlığında ve nakaratlarda yer alan “Gör da söyleme” biçiminde geçen ifade de yer alan “da” edatı Türkiye Türkçesindeki “de” edatından başka bir şey değişdir. Yani sözcükteki “e” ince seslisi “a”ya dönüşmüştür.
Türküde geçen “yamur” sözcüğünde de “ğ” sesinin düştüğü aşikârdır.
Sert sessizlerin yumuşaması olayına da bu türküde şöyle rastlıyoruz: “galır, beglerim, geşdiğim, gumlara”. Bunların tümünde “k” sesleri “g” ye dönüşmüştür.
Türküde ayrıca baŋa sözcüğünde nazal ŋ sesi var.
“aşadan”, “yokardan” sözcüklerinde ses yutulmaları mevcuttur. Ayrıca “yokardan” sözcüğünün ilk hecesinde “u” vokali yerine “o”nun kullanıldığı görülür. Yine ayni türkünün nakarat bölümünde “dinleme” yerine “diyneme” türünden bir ses değişikliği bahis konusudur.
Son kıtada “varacağım” sözcüğünün de ses düşmesi sonucunda “varacam” şeklinde verildiği görülmektedir..
Bu türküde de yine Kıbrıslılara ait “hanay” sözcüğü de yer almaktadır. “Hanay” ikinci katı da olan ev anlamındadır.
