Kıbrıs Araştırmaları Merkezi tarafından organize edilen ve KISBÜ Öğretim Görevlisi Yrd.Doç.Dr. Zeki Akçam’ın moderatörlüğünü yaptığı çalıştayda, KISBÜ Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Nazım Beratlı, Kıbrıs İlim Üniversitesi Mühendislik Bölümü Dekanı Prof. Dr. Ata Atun ile Araştırmacı Yazar İsmail Bozkurt birer konuşma yaptı.
Çalıştayda ilk konuşma KISBÜ Öğretim üyesi Doç.Dr. Nazım Beratlı tarafından yapıldı. Beratlı Kıbrıs’ın İngilizlerin eline geçmesi ile ilgili farklı bir noktadan baktığını belirterek “Kıbrıs İngilizlere kiralanmamıştır” ifadesini kullandı. Beratlı bu tezini ispatlamak için isttistiki bilgiler vererek konuyu farklı noktaları ile ele aldı. Beratlı bu konunun yanında İngiliz Döneminde evkaf, muhtarlık ve destabanlık gibi gibi kurumlarla ilgili belgelerden hareketle yeni bilgiler ortaya koydu. Konuşmasının sonunda soru cevap ile çalıştay devam etti.
İkinci konuşmacı ise Prof. Dr. Ata Atun idi. İngiliz döneminde İngiliz Döneminde Kıbrıs’ın kaderinde rol oynayan Yunanlı Generaller ile Yunanistan’ın Kıbrıs sorunu üzerindeki etkilerini dile getirdi. AleksandrosPapagos’un, 1952-1955 arasında Yunanistan başbakanı olarak görev yaptığını anlatan Atun, Yunanistan’da ekonomik sorunlar büyüyünce, General Papagos hükumetinin karşı karşıya bulunduğu ekonomik güçlükleri halkına unutturmak ve dikkatlerini başka tarafa çekmek için Kıbrıs adasına yöneldiklerini kaydetti. Papagos’un, İngiliz Koloni idaresine karşı Kıbrıslı Rumların başlattığı silahlı tedhiş hareketine her tür desteği verdiğine dikkat çeken Prof. Dr. Ata Atun, sözlerini şöyle sürdürdü: “Yunanistan’da siyasi karmaşa ve iktidar mücadelesi devam ederken, 1951 yılında ‘Yunan Canlanışı’ adlı bir parti kuran Mareşal AlexandrosPapagos’un perde arkasındaki desteği ile Atina’da kurulan gizli ‘kurtuluş’ komitesi, 2 Temmuz 1952 tarihinde Başpiskopos Makarios’un başkanlığında bir araya geldi. Toplantıya YorgosGrivas, YorgosStratos, Loizidis kardeşler, Kıbrıs asıllı General Papadopoullos, Albay Aleksopoullos, eski bir ‘X’ örgütü üyesi, bir hukukçu ve Atina Üniversitesi’nden iki profesör katıldı. 19 Kasım 1952’de Yunanistan’da Kıbrıs konusuna duyarlı bir politikacı olan Papagos’un iktidara gelmesi, Enosis isteklerinin canlanmasına yol açtı. Bunun yanında, İngiltere Dışişleri Bakanı Eden’in geçirdiği bir hastalıktan dolayı dinlenmek için Yunanistan’a gelmesi, Başbakan Papagos’a düşüncelerini Eden’e kabul ettirme fırsatını verdi. Grivas Ekim 1952 tarihinde incelemelerde bulunmak üzere adaya gelmiş ve Şubat 1953 tarihine kadar tam beş aya yakın bir süre Kıbrıs’ta kalarak İngilizlere karşı silahlı bir mücadelenin nasıl yapılabileceği konusunda incelemeler yapmıştı. Küçük bir ülke olan Kıbrıs’ın arazi darlığını dikkate alarak küçük gruplardan oluşan biri sabotaj, diğeri de doğrudan silahlı çatışmalara girecek iki ayrı gerilla birliğinin oluşturulmasını Papagos’a ve Makarios’a önerdi. 13 Mart 1953 tarihinde yeniden bir araya gelen komite YorgosGrivas’ı resmen silahlı mücadelenin komutanı ilan edince silahlı mücadele için düğmeye basıldı.”
“RUM İŞÇİLER TAŞKINLIK YAPTI, TÜRKLER İŞTEN ÇIKARILDI”
Kıbrıs adasında, 31 Mart 1955 tarihinde gece yarısından sonra adanın çeşitli kentlerinde aynı anda büyük puntolarla yazılan “İNGİLİZ ZULMÜNÜ BERTARAF ETMEK İÇİN MÜCADELEYİ BAŞLATIYORUZ” pankartıyla birlikte 16 şiddetli patlama meydana geldiğini ve bu patlamaların 1974 tarihine kadar çeşitli aralıklarla devam ettiğini vurgulayan Kıbrıs İlim Üniversitesi Dekanı Ata Atun, “Kıbrıs adasında barışın bozulmasına, silahlı çatışmaların çıkmasına, kan ve gözyaşının durmamasına neden olan üç kişiden ikisi maalesef Yunanlı Generaller Mareşal AlexandrosPapagos ve Kıbrıs’ta 15 Temmuz 1974 darbesine karar veren, Yunanistan topraklarını genişletmek açalı Kıbrıs adasını Yunanistan’a bağlamak ve Enosis’i gerçekleştirmek azminde olan Tuğgeneral DimitriosIoannides’dir” dedi.
Tüm bunlara rağmen Rumların ve Yunanlıların İngilizlerden sürekli destek aldıklarını anımsatan Atun,1955-1960 yılları arasında taşkınlık yapan ve olay çıkaran Rum işçileriyle birlikte hiçbir olaya karışmayan, işlerini aksatmayan Türk işçilerinin de “işçiler arasında ayrım yapılamayacağı” gerekçesiyle İngiliz Yönetimi tarafından işten çıkarılmasını örnek gösterdi. Kıbrıs sorununun temelindeki İngiliz ve Yunan etkilerine dikkat çeken Atun, Kıbrıs Cumhuriyetinin kuruluşuna kadar adada bulunan İngiliz Yönetiminin, bir yandan Rumlara “siz çoğunluksunuz, yönetim sizin hakkınız” derken Türkiye yönetimine de “Kıbrıs adası ile Türkiye’nin arası 60 mil, burası size düşer, haklarınızı arayın” diyerek ikili oynadığını sözlerine ekledi.
Üçüncü konuşmacı ise İsmail Bozkurt idi. İsmail Bozkurt Sömürge dönemine ait kendi hatıralarını anlatarak tüm çıplaklığı ile İngiliz sömürge yönetiminin bir panaromasını çizdi. Sömürü ve sömürü düzeninin Kıbrıs Türklerine çok zor günler yaşattığını ifade eden Bozkurt, 1974 Barış Harekâtın’dan sonra Kıbrıs’ın kuzeyindeki meclisin iki önemli karar aldığını belirterek çalıştaya yeni bir bilgi sundu: Bozkurt o dönem meclis başkanı olduğunu ve mecliste iki önemli karar aldıklarını belirtti:
ı. Karar: Kıbrıs’ın Kuzeyi’nin Türkiye’ye bağlanması,
II. Karar: Eğer Türkiye ile bağlanma gerçekleşmez ise federasyon kurulması yönünde karar alarak yolumuza devam edeceğiz.
Bu kararların tekrar incelenmesi ve değerlendirilmesi gerektiğini belirten Bozkurt kendinin de bizzat yaşadığı Geçitkale Savunması hakkında bilgi verdi.
Çalıştay sonunda konuşma yapan Yrd. Doç. Dr. Zeki Akçam sonuç bildirisinin en kısa zamanda kamuoyunun dikkatine getirileceğini ve tüm tarih bilgilerimize dair ezberleri bozan bir çalıştay günü geçirdiklerini belirtti. Ardından çalıştaya katkı yapan konuşmacılara KISBÜ rektörlüğü Kıbrıs Araştırmaları Merkezi adına teşekkür plaketi verdi.
