Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman), Başbakan Hüseyin Özgürgün’ün geçen yıl 4 Haziran’da 7 kişilik bir heyetle İstanbul’a yaptığı ziyareti devlet kaynaklarını kullanarak gerçekleştirmekle “sadece toplum vicdanını rahatsız etmekle kalmadığı, Anayasa’nın kendisine yüklediği mali kaynakların idareli kullanımına ilişkin görev ve ödevi göz ardı ettiği” değerlendirmesinde bulundu.
Ombudsman Emine Dizdarlı imzasıyla yayımlanan ve Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı’na gönderilen rapor,Orhan Dilek, Cemre Günsel Esengin, Kemal Bağzıbağlı, Tolga Atakan ve Temay Sağer’in başvurusu üzerine hazırlandı.
Raporda, Bakanlar Kurulu kararında,“özel bir davete katılmak amacıyla İstanbul’a günübirlik bir ziyaret gerçekleştirecek Başbakan Özgürgün ile beraberindeki heyetin (Özel Kalem Müdürü Sami Osmanlı, Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Leman Kutay Aslım, yakın koruma polisi Asilkan Tıknaz, koruma/şoför Mustafa Hoca, Başbakanlık basın görevlileri Gökhan Yurday ile Nevcan Cansu ve TAK Ajansı’ndan Emir Ertorun) 4 Haziran 2016 tarihli Ercan-İstanbul-Ercan (gidiş-dönüş) uçak biletleri bedeli, iç ulaşım ve orada belirebilecek resmi harcamaların Başbakanlık 2016 Mali Yılı Bütçesi altında yer alan ‘Yurt Dışı Geçici Görev Yollukları 03-01-01-1-1-1-03-3-3-01 kaleminden karşılanmasına ve ayrıca Başbakanlık Özel Kalem Müdürü Sami Osmanlı adına 5 bin Türk Lirası avans verilmesinin” öngörüldüğü belirtildi.
Kararın ardından Orhan Dilek, Cemre Günsel Esengin, Kemal Bağzıbağlı, Tolga Atakan ve Temay Sağer’in, ziyaretin ve buna bağlı harcamaların yürürlükteki mevzuata uygun olmadığını iddia ederek Ombudsman’dan soruşturma talep ettiği kaydedilen raporda, kamu ve siyasi kamu görevlilerinin yurt dışı görevlerinde bütçeden iaşe-ibate ödemesi yapılabilmesi için Bakanlar Kurulu kararı gerektiği belirtildi, mevzuatla ilgili kurallara yer verildi.
KKTC Bakanlar Kurulu Kararı neticesinde Bütçe Dairesi’nin, Hazine ve Muhasebe Dairesi Müdürlüğü’ne yazdığı yetki yazısına göre Ercan-İstanbul-Ercan gidiş dönüş uçak biletleri bedelinin, iç ulaşım ve orada belirebilecek resmi harcamaların Başbakanlık 2016 Mali Yılı Bütçesi altında yer alan Yurt dışı Geçici Görev yollukları kaleminden düşmesi veya söz konusu kalemden karşılanması gerektiği ifade edilen raporda, “Özel Kalem Müdürü Sami Osmanlı adına avans olarak verilen 5 bin TL’nin 16/1999 sayılı Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanmasına İlişkin Kurallar Yasası’nın 12(3)(A) maddesi çerçevesinde kapatılması ve/veya işlem görmesi gerekmektedir” denildi.
Osmanlı adına verilen avansın 16/1999 sayılı Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanmasına İlişkin Kurallar Yasası’nın 12’inci maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca verildiği belirtilen Ombudsman raporunda şu ifadeler yer alıyor:
“AVANS YEDİ GÜN İÇİNDE KAPATILMADI”
“Sayın Sami Osmanlı, 3 Haziran 2016 tarihinde kendisi adına çıkarılan 5,000.00 TL’lik avansı, 16 Ağustos 2016 tarihinde D-460286 no’lu makbuzla Gelirler Veznesi’ne yatırmıştır. Bu avansın, Bütçe Dairesi’nin yetki yazısında belirtildiği şekilde, yani 16/1999 sayılı Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanmasına İlişkin Kurallar Yasası’nın 12(3)(A) maddesine uygun olarak yedi gün içerisinde kapatılmadığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda verilen avansların zamanında kapatılması konusunda sorumlu olan Hazine ve Muhasebe Dairesi’nin konuyu yakından takip etmesi ve avansların Yasa maddesinde belirtildiği şekilde süresi içerisinde kapatıldığından emin olması gerekmektedir.”
Başbakan Yardımcılığı ve Maliye Bakanlığı Bütçe Dairesi’nin Hazine ve Muhasebe Dairesi Müdürlüğü’ne hitaben yazdığı 3 Haziran 2016 tarihli yazısında “Bakanlar Kurulu Kararı bilahare istihsal edilmek üzere” söz konusu harcamaların karşılanması konusunda yetki verdiğinin görüldüğü ifade edilen raporda, şöyle denildi:
“Bundan da anlaşılacağı üzere Bütçe Dairesi yetki yazısını, Bakanlar Kurulu Kararı’nı inceleyip değerlendirmeden yazmıştır. Bütçe Dairesi kurum veya kuruluşlara harcama yetkisi verirken, bunu aldığı talimata atfen değil, ilgili Bakanlar Kurulu Kararı veya mevzuat uyarınca vermelidir.
Bütçe Dairesi, Bakanlar Kurulu Kararı’nı görmüş olsaydı, söz konusu ziyaretin özel bir ziyaret olduğu, dış görev, görüşme, tanıtım ya da aydınlatma amacı ile yapılmadığını ve bu nedenle söz konusu karar düzeltilmeden, Yurt Dışı Geçici Görev Yollukları ödenek kalemi altında ödenmesinin uygun olmadığını değerlendirebilecekti.
Bütçe Dairesi’nden aldığı talimata binaen hareket eden Hazine ve Muhasebe Dairesi, Bütçe Dairesi’nin yazdığı yetki yazısı uyarınca ziyaret esnasında yapılan harcamaları muhasebeleştirmiştir. Bu durumda Hazine ve Muhasebe Dairesi’nin hatalı davranmadığı ve/veya kendisine verilen yazılı yetki ışığında mali denetim yaptığı anlaşılmaktadır.”
Yurt dışı görevlerde yapılacak ödemelerin her halukarda bütçe kaleminde öngörülen ödeneği aşmaması gerektiği vurgulanan raporda iç mali kontrol sisteminde uygulamada yaşanan sıkıntıların, hem kurumsal anlamda hem de işlevsel anlamda önem taşıdığı vurgulandı ve Sayıştay’ın görevine atıfta bulunuldu.
ZİYARET İÇİN 15 BİN 756 TL HARCANDI
Yapılan soruşturma sırasında, Hazine ve Muhasebe Dairesi’nden temin edilen belge ve faturalardan elde edilen bilgiye göre Başbakan ve heyetinin söz konusu İstanbul ziyareti için 15 bin 756.54 Türk Lirası harcandığının görüldüğü belirtilen Ombudsman raporu şu ifadelerle tamamlandı:
“Yapılan harcamaların ve/veya giderlerin denetlenmesi ve değerlendirilmesi, öncelikle iç mali kontrolü yapan Hazine ve Muhasebe Dairesi’nin ve bilahare hükümetten bağımsız denetleme yapan Sayıştay Başkanlığı’nın uhdesindedir.
Kamusal ve kurumsal yaşamda resmi yazışma, konuşma ve görüşmeler, toplantı, tören ve törensel etkinlikler, davet, ziyaret ve ziyafetler belli kurallar çerçevesinde yapılır. Bu kurallara usul ve şekil yönünden uyulması, protokol gereğidir. Bu kurallara bakıldığında Devlet ve hükümet adamlarının ve/veya yetkililerin yapmış oldukları ve/veya yapacakları ziyaretlerin dört kategoriye ayrıldığı ve her bir ziyaret için (Devlet ziyareti, resmi ziyaret, resmi çalışma ziyareti ve özel ziyaret) uygulanması gereken bir prosedürün olduğu anlaşılmaktadır. Resmi ziyaret, Devlet ziyareti sınıflamasına girmeyen fakat programında çeşitli törenlerin yer aldığı bir ziyarettir. Bu düzeyde yapılan ziyaretler, siyasi ağırlıklı ziyaretlerdir. Özel ziyaret ise Devlet adamlarının kendi talepleri üzerine gerçekleştirilen, daha ziyade gezi veya turistik maksatlarla yapılan ziyaretlerdir. Ev sahibi ülke resmi maksatlarla katkıda bulunmaz. Hiçbir törene yer verilmez. Ev sahibi ülke makamları temel güvenlik ve trafik önlemlerini almak, gerekiyorsa VIP salonlarını açmakla yetinir. 2 Haziran 2016 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı tahtında söz konusu ziyaretin özel bir davete katılmak amacıyla gerçekleştirildiği belirtilmiş ve Sayın Başbakan, diploma törenine bir ‘Başbakan’ olarak değil, bir baba olarak katıldığını ifade etmiştir. Her ne kadar da dış ziyaretlerde Cumhurbaşkanı’na, Başbakan’a ve Meclis Başkanı’na kimlerin eşlik edebileceği yazılı olarak belirtilmiş olmasa da Anayasal hükümlere uyulması ve harcamaların mali olanaklar çerçevesinde yapılması gerekmektedir. Hal böyleyken, resmi olmayan, son derece özel ve kamu yararı ile ilgisiz olduğu açıkça görülen bu ziyareti, yedi kişilik bir ekiple devlet kaynaklarını kullanarak gerçekleştirmekle sadece toplum vicdanını rahatsız etmekle kalmamış, aynı zamanda Anayasa’nın kendisine yüklemiş olduğu mali kaynakların idareli kullanımına ilişkin görevini ve/veya ödevini göz ardı etmiştir.”
