Bebekliğimizden beri hepimiz ağlarız. Pek çok hayvanın da gözyaşı olmasına rağmen, duygusal gözyaşı insanlara özgü bir deneyimdir. Gözyaşı, göz küresinin nemli kalması için gereklidir ve göz sağlığını korumada ve enfeksiyonları önlemede yardımcı protein ve pek çok madde içerir. İnsanlar pek çok neden yüzünden ağlar. Ancak duygusal nedenlerden dolayı ağlamak sadece insanlara özgüdür.
Keyiften ya da acıdan ağladığımıza bakmaksızın, bizi ağlatan durumlar, kendimiz hakkında pek çok şey söyler. Diğer yoğun duygusal deneyimlerin yanı sıra, ağlamak, bizim için neyin önemli olduğunu ve neye dikkat etmemizi göstermek açısından çok önemlidir. Evrensel olarak bu kadar yaygın olmasına rağmen, gözyaşımız hakkında çok az bilgiye sahibiz.
İşte gözyaşı hakkında bilmediğiniz 13 gerçek:
1- Birden fazla gözyaşı çeşidi vardır
Bütün gözyaşları aynı değildir. Bazal gözyaşı, gözümüzde sürekli bulunan göz yaşıdır. Gözü kayganlaştırma, besleme ve koruma görevi görür. Refleks gözyaşı dediğimiz ikinci tür gözyaşı ise, gözü rüzgar, duman ya da soğandan korumak için salgılanan gözyaşıdır. Ve bazal gözyaşından kimyasal olarak farklıdır. Üçüncü gözyaşı türü ise, sevgilimizle kavga ettikten ya da duygusal bir film izledikten sonra döktüğümüz gözyaşıdır. Duygusal gözyaşında, diğerlerine göre daha fazla protein vardır.
2- Tam olarak neden ağladığımız bilinmiyor
Neden ağladığımıza dair pek çok teori var. Bazı bilim insanları, insanların sıkıntıyı dışa yansıtmak için ağladığını söylüyor. Bu bir işaretleşme sistemi gibi düşünülebilir. Zaman içinde insanlar evrildikçe, birden fazla ağlama nedeni vardır. Örneğin bir sorun olduğunu ve teselliye ihtiyacımız olduğunu çevremize duyurmak için ağlarız. Bebekler, ebeveynlerinin dikkatini çekmek için ağlarken, yetişkinler sevgi görmek için ağlayabilir. Aynı zamanda tartışma esnasında da işe yarayan bir araçtır.
3- Gözyaşı, biyokimyasal olarak salyaya benzerdir
Pek çok diğer maddenin yanı sıra, ikisi de protein, tuz ve hormondan oluşur.
4- Kadınlar erkeklere göre daha sık ağlar
Yapılan bir araştırmaya göre, kadınlar ayda ortalama 5 kere ağlarken, erkeklerde bu sayı sadece 1’dir. Ortalama bir ağlama seansı kadınlarda altı dakika sürerken, erkeklerde bu süre iki ila dört dakika arasındadır.
5- Cinsiyet arasındaki bu fark kültüreldir
Ağlama konusunda cinsiyetler arasındaki bu fark, belirli ülkelerin özelliklerine göre değişebilir. Batı kültürlerinde daha fazla özgürlük ve kadın eşitliği olduğundan, kadınlar geleneksel ülkelerde daha çok ağlar. Erkekler ise her iki kültürde de daha az ağlar. Kadınlar biyolojik olarak da ağlamaya daha yatkındır. Mikroskop altında bakıldığında, kadınların gözyaşı bezleri erkeklerinkinden daha büyüktür.
6- Gözyaşı, gözyaşı bezinden gelir
Gözyaşı bezi, gözün üst tarafında bulunur. Aşırı gözyaşı üretildiğinde, küçük kanallardan burun boşluğuna doğru akar. Eğer çok fazla gözyaşı varsa gözlerimizden de dökülmeye başlar.
7- Ağlayınca burnumuzun da akmasının anatomik bir nedeni vardır
Gözyaşı, öncelikle burun kanallarına aktığı için, ağlarken bir yandan da burnumuz akar. Uzun uzun ağladıktan sonra yaşanılan baş ağrısını açıklamak ise o kadar kolay değildir. Gözyaşı ile yaşanan su kaybı ile ilişkili olabilir. Ya da üzgünken kaslarımızın gerilmesi de bunda etkili olabilir.
8- Soğanın bizi ağlatma nedeni sinpropanetialsoksittir
Sinpropanetialsoksit, gözyaşı bezini uyararak, gözlerinizin sulanmasına neden olan kimyasal bir tahriş edici maddedir.
9- Gözyaşlarımız, başkaları için sinyal olabilir
2011 yılında yapılan bir çalışmaya göre, erkeklerin, kadınların gözyaşını kokladıktan sonra testosteron ve cinsel isteklerinde azalma olduğu görülmüştür. Gözyaşında bir kemosinyal olduğu sonucuna varılmıştır ve kemosinyallerin cinsel isteği azalttığı bilinmektedir.
10- Timsah gözyaşı gerçektir
Florida Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, timsahlar gerçekten ağlamaktadır. Ama ağlama nedeni üzüntü değildir. Gözyaşının gerçek nedeni belli olmasa da, üzüntüden olmadığı çok açık. Aslında timsahlar sürekli gözyaşı üretiyor. Bunun nedeni de, gözlerini kaygan tutmak.
11- İyi ağlama diye bir şey vardır
Ağlamanın da bir kalitesi var. Eğer yanınızda size destek olan insanlar varsa ve rahat bir ortamda ağlıyorsanız, daha sonra kendinizi daha iyi hissedersiniz. Ağladıktan sonra pek çok insan kendini rahatlamış ve hafiflemiş hisseder. Sosyo çevresel faktörler de bu konuda önemlidir. Bazal ya da refleks gözyaşı dışındaki duygusal göz yaşları, stres hormonu içerir ve vücut, gözyaşı ile stresten kurtulmuş olur. Diğer bir teoriye göre, ağlamanın vücudun endorfin salgılamasına yardım etmesidir.
12- Mutluluk gözyaşı, üzüntü gözyaşından farklı değildir
İkisi de yoğun hislerden dolayı gerçekleştiği için, iki gözyaşı arasında fark yoktur. Ağlamak, vücudun, aşırı uyarılma gerilme sonrasında homeostaz evresine geçmesini sağlar.
13- Bazı insanlar diğerlerinden daha sulugözlüdür ancak bunun nedeni belirsizdir
Kadınların, erkeklere göre daha çok ağladığını biliyoruz. Travma yaşamış, gergin insanlar ya da içe dönük ve duygusal insanlar daha çok ağlar. Ruh hali ve stres düzeyi, hormon dalgalanmaları, zihinsel sağlık ve yorgunluk da ağlamada etkilidir.
