Kadın polislere anlayamadıkları birkaç kelime söyledi. Onunla İngilizce konuştular ama iletişim kuramadılar. Aralarından hiçbiri ne dediğini bilmiyordu ve bu iletişimsizliğin neticesi 12 yıl boyunca özgürlüğünü kaybetmesi oldu.
RARAMURİ HALKINDAN BİR YERLİYDİ
O kadının adı Rita Patino Quintero'ydu. Meksika'daki Raramuri halkından bir yerliydi.Polis onu bulduğunda, Kansas eyaletindeki Manter kentinde bulunan bir Metodist tapınağının bodrumuna sığınmış haldeydi.
Meksikalı film yapımcısı Santiago Esteinou, götürüldüğü polis karakolunda kendisini yıkamaya çalışan bir polise vurduğunu anlatıyor.
Esteinou, Rita’nın hayatını anlatan "Yıldızların ve Dağların Kadını" belgeselinin yönetmeni. Yapımın galası Nisan 2024'te yapıldı.
Yönetmen Esteinou çekimlere 2016 yılında başladı ancak proje 2022 yılına kadar tamamlanamadı.
Rita belgeseldeki röportajında memleketi Chihuahua'nın dağlarına bakarken ana dili olan Raramuri konuşuyor ve "Hasta değilim. Doğayla birlikte yaşamaktan dolayı kendimi çok iyi hissediyorum" diyor.
Raramuri, ayak anlamına gelen "rara" ve ışık anlamına gelen "muri" kelimesinden türetilmiş bir tanım ve "hafif koşucular" anlamında kullanılıyor.
Raramuri halkı için koşmanın sosyal ve kültürel önemi bulunuyor.
Bu halk, inişli çıkışlı bir topografyada, dereler, ve dağlar arasındaki Sierra Tarahumara'nın yamaçlarında yaşıyorlar.
Ancak Kansas'ta olduğu sürede Rita'nın memleketine göre daha kuru ve soğuk koşullarla mücadele etti.
Ve bu onun ABD'deki bir psikiyatri tesisinde 12 yıl hapis kalmasına yol açtı.
DİL ENGELİ
Rita yalnızca Raramuri dilinde akıcı konuşabiliyordu.Kansas’taki mahkeme sürecinde ve sonrasında hastanede tercüman yoktu.
Rita, neler olup bittiğini ve neden kilit altına alındığını anlayamıyordu. Atanan bir resmi tercüman da onun dilini anlayamadı.
Esteinou, Rita’nın yaşadıklarını BBC Mundo'ya anlatıyor:
"Onu mahkemeye çıkardılar. Yargıç onun akli melekelerinin yerinde olmadığına ve kendisi için tehlike teşkil ettiği sonucuna vardı. Bu yüzden onu bir psikiyatri hastanesine götürdüler."
Hayatının geri kalan 12 yılı dışlanma, tıbbi şiddet, bürokratik çıkmazlar ve yalnızlıkla geçti.
