Çok değerli iki dost Burak Gökbulut ve Mustafa Yeniasır;çalışkan,üretken iki bilim insanı. Kıbrıs Türk Edebiyatı üzerine onlarca bilimsel makaleyle bilim dünyasına ışık tutan bu iki Kıbrıslı Türk yazar, çok değerli bir eseri geçen günlerde bizlerle buluşturdu.274 sayfalık “DOĞU TÜRKİSTAN’DAN KIBRIS’A KARŞILAŞTIRMALI TÜRK HALK MASALLARI” adlı kitap Kıbrıs Türk Yazarlar Birliği’nin 55.eseri olarak çıktı. Günden güne yok olan değerlerimiz,kültürümüz böylesi yayımlarla ölümsüz oluyor,hele hele karşılaştırmalı alandaki büyük boşluğumuz böylesi çalışmalarla biraz olsun doldurulmaya çalışılıyor. Yazarlar tebrik eder daha nice eserler üretmelerini dilerken, kitabın önsözünde yazarların tümcelerini okuyalım: “ Masalların renkli ve muhteşem dünyası içerisinde yolculuğa çıkacağımız bu kitapta bizleri bir yandan ata yurdun derinliklerinden, Ötüken’den masallar karşılarken diğer yandan da Akdeniz’in kalbinden, Kıbrıs adasından hayali anlatılar karşılayacaktır. Coğrafî konum bakımından Türk dünyasının iki ayrı ucunda bulunan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Doğu Türkistan, Türk sosyo-kültürel tarihinin derinliklerinden izler taşıyan masalların yaşatıldığı ve anlatıldığı coğrafyalardır. Bu iki toplum tarih boyunca birçok zorlukla mücadele etmek durumunda kalmış, çok zulümler görmüş ama ayakta kalmayı başarmıştır. Kıbrıs Türkleri, yıllar boyu Rum-İngiliz baskısı altında yaşamlarını sürdürmeye çalışıp ambargolar altında ezilirken, benzer şekilde Uygur Türkleri de Çin zulmüne uğramış ve asimile edilmeye çalışılmıştır. Maalesef, günümüzde Doğu Türkistan’da bu durum hâlen devam etmektedir. Ancak hem Kıbrıs Türkleri hem de Uygur Türkleri tüm baskılara karşın kimliklerini, sosyal ve kültürel yapılarını korumayı büyük ölçüde başarmışlardır. Çalışmada incelenen masallar da bunun bir kanıtı niteliğindedir.
“ Bu çalışmada, Kıbrıs ile Uygur Türk halk masalları incelenmiş ve metinlerin karşılaştırılması yapılmıştır. Temel dayanak noktası 2010 yılında hazırlanan doktora tez çalışması olan bu esere, birçok yeni husus eklenmiş, kitap ileriki yıllarda bu alanda çalışacak araştırmacılara rehber olacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Uygur Türk halk masallarının hazırlanması aşamasında öncelikle Doğu Türkistan’da Arap harfleriyle yayınlanmış masal ciltleri temin edilerek bu ciltlerden masallar seçilmiştir. Ardından seçilen masal metinleri Latin alfabesine transkribe edilmiş ve son aşamada günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Masalların günümüz Türkçesine aktarılması aşamasında sözlükler (Uygur Türkçesi- Türkiye Türkçesi) kullanılmış, sözlüklerin yeterli olmadığı bazı noktalarda da kaynak kişilerin bilgilerine başvurulmuştur. Çalışmanın temelini oluşturan “halk masalı” kavramı hakkında, araştırmacılar tarafından çeşitli görüşler öne sürülerek, farklı tanımlar yapılmış olsa da günümüze kadar tam ve eksiksiz bir masal tanımı yapıldığını söylemek güçtür. Halk masalının tanımı yapılırken bazen muhteva, bazen yapı-şekil, bazen işlev, bazen de icra ve yaratım ortamı özelliklerinden hareket edilmiştir. Kimi tanımlarda bu unsurların sadece biri, kimilerinde ise birkaçı yer almıştır. Bize göre halk masalları genellikle evrensel bir özellik arz eden ama yerel ve millî unsurları da barındırabilen, çoğunlukla gerçek olayları bünyesinde eriterek hayal ürünü olayları öne çıkarıp anlatan, herhangi bir konuda öğüt ve ders verme, çocukları eğitme vb. işlevleri olan, formel unsurlarla zenginleştirilen ve tasvirler içerebilen, anlaşılır bir dili, kısa ve yoğun bir anlatımı olan mensur, anonim halk edebiyatı ürünüdür. Masalda geçen mekânların olayı ve kişileri, şekillendirici, etkileyici bir durumu yoktur. Masal zamanı ise hemen hemen tüm anlatılarda belirsizdir. Masallar üzerine yapılmış bu çalışma “Giriş”, “4 Bölüm”, “Sonuç” ve “Kaynakça”dan oluşmaktadır. Kitabın “Giriş” kısmı üç alt başlığa ayrılmıştır. “Giriş” kısmında ilk olarak Kıbrıs ve Uygur Türkleri üzerine genel bilgi verilerek sonrasında çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. Giriş bölümünün sonunda, her iki bölgenin masal anlatma geleneklerinden kısaca söz edilmiştir. Elinizdeki eserin “Birinci Bölümü”nde ise tespit edebildiğimiz kadarıyla Kıbrıs ve Uygur Türk halk masalları üzerine günümüze kadar yapılan çalışmalar aktarılmıştır. Makale, tez ve kitaplardan oluşan bu çalışmaların tespiti, toplu hâlde sunulması ve incelenmesi her iki bölgenin bilimsel birikimine katkı sağlayacak niteliktedir. Çalışmanın “İkinci Bölümü”nde Kıbrıs ve Uygur Türk halk masallarının incelenmesine yer verilmiştir. Masallar incelenirken öncelikle her masalın olay örgüsü verilmiş, ardından da metinlerin yapısal, içeriksel ve eğitimsel incelemesi yapılmıştır. VII Kitabın “Üçüncü Bölümü”nde daha önce incelenmiş olan her iki bölgenin masallarının yapısal, içeriksel ve eğitimsel karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışmanın “Dördüncü Bölümü”nde öncelikle seçilen yirmi Kıbrıs Türk halk masalının metni verilmiş, daha sonra da yine yirmi Uygur Türk halk masalının transkripsiyonlu metinleri ile Türkiye Türkçesine aktarılmış şekilleri sunulmuştur.”
Hocaların hocası Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN eski öğrencilerinin kitabı için ise şöyle diyor: “Masallar özellikle çocukların hem bilişsel hem de duygusal gelişimlerine önemli katkı sağlayan kültürel miras unsurlarıdır. Yapı, içerik ve işlev açısından benzer özelliklere sahip olan Uygur ve Kıbrıs masalları da bu mirasın içinde önemli bir yere sahiptir. Söz konusu masalların her biri, içinde vücut buldukları toplumun ruhunu, yaşam biçimlerini, inanışlarını ve umutlarını yansıtan eşsiz eserlerdir. Elinizdeki bu kitap, sadece geçmişin yaşanmışlıklarını günümüze getirmekle yetinmeyip, aynı zamanda birbirlerinden çok uzakta bulunan iki toplumun ortak noktada buluştuklarını göstermesi açısından da son derece önemlidir. Uygur Türk masalları, Türklerin anayurdu olan Orta Asya’nın derinliklerinden çıkarak, Uygur Türklerinin tarihini, geleneklerini ve doğayla olan mücadelesini kavramamıza yardımcı olurken; Kıbrıs masalları, Akdeniz coğrafyasında yaşayan Türklerin, adanın kültürel yapısı ile harmanlanmış; geleneklerini, insan ilişkilerini, aşkı, dostluğu ve kardeşliği anlatır. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsünden öğrencilerim olan Prof. Dr. Burak Gökbulut ve Prof. Dr. Mustafa Yeniasır’ın, söz konusu masalları karşılaştırmalı olarak bir araya getirme amaçları yalnızca iki farklı coğrafyayı ve kültürü tanıtmak değil, aynı zamanda okurları farklı bakış açılarıyla buluşturmak, onların hayata dair yeni perspektifler geliştirmelerini sağlamaktır. Görüleceği üzere bu eserde yer alan her masal, kendi içinde bir ders barındırır ve insanın kendi yolculuğunda ona rehberlik eder. Belki de farklı coğrafyalarda vücut bulan ve birçok ortak özelliği içlerinde barındıran bu masallar, okuyucularını derinden etkileyerek, eski zamanlardan gelen bir bilgelik ışığı arayışında onlara yol gösterecektir. Prof. Dr. Burak Gökbulut ve Prof. Dr. Mustafa Yeniasır’ın birlikte hazırladıkları ve KKTC’de yayınlanan ilk karşılaştırmalı masal kitabı olma özelliğini de taşıyan bu eser, iki eşsiz kültürün masallarını bir araya getirerek hem küçük yaştaki okurlara hem de yetişkinlere kültürel mirasın zenginliğini ve toplumlar açısından ne kadar değerli olduğunu da hatırlatmayı amaçlamaktadır. IV Eğlendirirken, düşündüren ve okuyucuları eğiten masallar, aynı zamanda toplumun ahlaki yapısını da yansıtan eserlerdir. Gökbulut ve Yeniasır’ın hazırladığı bu kitabı okurken hem Uygur hem de Kıbrıs masallarının zenginliğinde kaybolacak, her iki kültürün içerisinde yolculuk yapacak, yaşamı yeniden keşfedeceksiniz. Alana katkı sağlayacağını düşündüğüm ve masallar konusunda çalışan herkesin başvuru kaynağı olacak böylesine değerli bir eseri hazırlayan, Prof. Dr. Burak Gökbulut ve Prof. Dr. Mustafa Yeniasır’ı tebrik ediyor, daha nice bilimsel eserlere imza atmalarını gönülden diliyorum.”
Prof. Dr. Mustafa Yeniasır kimdir?
1980 yılında KKTC’nin başkenti Lefkoşa’da doğdu. 1997 yılında Güzelyurt Kurtuluş Lisesinden mezun olduktan sonra Mağuısa’da bulunan Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kazandı. Dört yıllık lisans eğitiminin ardından Türkiye’ye giderek; Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı, Türk Dünyası Edebiyatları bilim dalında yüksek lisans eğitimine başladı.
Prof. Dr. Mustafa Yeniasır, “Osman Türkay’ın Hayatı ve Hakkında Yazılanlar” isimli çalışmasıyla yüksek lisansını, “Hüseyin Cavid ve ÖzkerYaşın’ın Eserlerinde Millî Duygular” isimli teziyle de doktora eğitimini tamamladı.
15 Mart 2019 tarihinden itibaren Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Bölüm Başkanlığı ile Türkçe Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevlerini yürüten Prof. Dr. Mustafa Yeniasır’ın; WEB of SCİENCE, SCOPUS, ULAKBİM, EBSCO, ERİC gibi ulusal ve uluslararası indekslerce taranan dergilerde çok sayıda makalesi mevcuttur. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi “Yayın Kurulu”, Avrupa ve Asya Akademik Araştırmalar Dergisi “Bilim Kurulu”, Near East University Online Journal of Education “Danışma Kurulu” ve Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi “Haberleşme Kurulu”nda görev yapan Prof. Dr. Yeniasır ayrıca Kıbrıs Türk Yazarlar Birliğinin, Kıbrıs Türk Edebiyatı ve Edebiyatçıları Derneği ile Kıbrıs Balkanlar Avrasya Türk Edebiyatları Kurumunun yönetim kurullarında görev yapmaktadır.
Prof. Dr. Burak Gökbulut kimdir?
1980 yılında Gazimağusa’da doğdu. 1997 yılında Akdoğan Polat Paşa Lisesinden mezun olduktan sonra DAÜ, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kazandı. Dört yıllık lisans eğitiminden sonra 2001 yılında Türkiye’ye giderek; Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı, Türk Halk Bilimi bilim dalında yüksek lisans eğitimine başladı. 2003 yılında Prof. Dr. Fikret Türkmen danışmanlığında hazırladığı “Kıbrıs Türk Halk Fıkraları ve Mizah Teorileri” isimli çalışmasıyla yüksek lisansını tamamlayarak; aynı bilim dalında doktora eğitimine başladı. 2010 yılında “Kıbrıs Türk Halk Masalları ile Uygur Türk Halk Masallarının Karşılaştırılması (İnceleme-Metinler)” isimli teziyle doktora eğitimini tamamladı. 2008-2010 yılları arasında Yakın Doğu Üniversitesi-Türkçe Öğretmenliği Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra 16.08.2010-16.08.2011 tarihleri arasında vatani görevini tamamlayarak 2011 güz döneminde YDÜ-Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 2018 yılından günümüze ise Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Halk Bilimi Ana Bilim Dalı Başkanlığını, 2019 yılından itibaren ise Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölüm Başkan Yardımcılığını sürdürmektedir. Prof. Dr. Burak Gökbulut birçok uluslararası dergide yayınlar yapmış ve dünyanın farklı yerlerinde sempozyum ve konferanslarda sunumlar gerçekleştirmiştir.
