Denetim Ofisi’nin hazırladığı yeni özel rapor, Güney Kıbrıs’taki baraj güvenliği yönetiminde ciddi eksikliklerin sürdüğünü ortaya koydu. Raporda, 2016’da yayımlanan önceki denetimden sonra bazı adımlar atıldığı kabul edilse de, barajların büyük bölümünde kritik sorunların devam ettiği vurgulandı.
Bugün Parlamento Denetim Komitesi’nde görüşülecek raporun, su altyapısının güvenliği için gerekli siyasi irade, finansman ve sorumluluk eksikliklerini gündeme taşıması bekleniyor.
Eksiklikler devam ediyor
Raporda öne çıkan sorunlardan bazıları:
-
Büyük barajlarda yapılması gereken bağımsız denetimler 10 yıldır mevzuatta öngörülmesine rağmen gerçekleştirilmedi.
-
Hiçbir baraj için güvenlik sertifikası verilmedi.
-
Çoğu barajda çalışma ve bakım kılavuzları bulunmuyor ya da uygulanmıyor.
-
Elektromekanik ekipmanların bakımı yapılmıyor, yıllarca kontrol edilmeyen valfler ve pedallar var.
-
Kouris gibi bazı barajlarda 2016’dan beri tavsiye edilen taban drenajları hâlâ eksik.
-
Arminou, Kannaviou ve Evretou gibi büyük rezervuarların denetim mühendisleri atanmadı.
Mavrokolympos örneği
Ocak 2025’te Mavrokolympos Barajı’nda tahliye tünelinin havalandırma borusunda meydana gelen arıza nedeniyle sızıntı oluşmuş, baraj tamamen boşaltılarak onarım yapılmak zorunda kalınmıştı. TAY (Su Geliştirme Dairesi), bu olayda kaybolan su miktarı ve hasarın boyutuna dair hâlâ resmi veri paylaşmadı.
İnsan kaynağı eksikliği
Raporda, deneyimli mühendislerin emekli olmasıyla bilgi birikiminin yeni personele aktarılmadığı, bunun da barajların güvenli şekilde izlenmesini zorlaştırdığı belirtildi. TAY’ın uzman kadrosunun güçlendirilmesi ve Tarım, Kırsal Kalkınma ve Çevre Bakanlığı’nın daha etkin destek vermesi gerektiği kaydedildi.
Önleyici bakım yapılmıyor
Denetim Ofisi, barajların sistematik ve önleyici şekilde bakımının yapılmadığını, bazı izleme istasyonlarının hizmet dışı kaldığını ve bu yüzden sorunların zamanında fark edilmediğini vurguladı. Su seviyesi değişimleri, sismik hareketler ve kuraklık gibi faktörlerin barajların güvenliğini daha da hassas hale getirdiği hatırlatıldı.
2016’dan beri bekleyen tavsiyeler
Denetim Ofisi, yıllardır uygulanmayan tavsiyeleri yeniden sıraladı:
-
Tüm büyük barajlar için taban drenajlarının hazırlanması,
-
Kamu ve özel tüm barajlara güvenlik sertifikası verilmesi,
-
Bağımsız denetimlerin yapılması,
-
Çalışma ve bakım kılavuzlarının hazırlanıp uygulanması,
-
Denetim mühendislerinin atanması.
Artan maliyetler
TAY’ın verilerine göre Kıbrıs’ta 25’i büyük olmak üzere yaklaşık 100 baraj bulunuyor. Çoğu ömrünün yarısını tamamladığı için bakım ve onarım ihtiyacı giderek artıyor. Yetersiz personel ve teknik karmaşıklık nedeniyle bazı işler özel sektöre devredildiğinde maliyetler yükseliyor.
Öne çıkan projeler arasında şunlar yer alıyor:
-
Xyliatou Barajı: Etüt 15 bin €, inşaat çalışmaları 200 bin €
-
Polemidia Barajı: Su yalıtımı 12 bin €, tahmini maliyet 350 bin €; tahliye çalışması 32 bin €, maliyet 250 bin €
-
Mavrokolympos Barajı: Etüt 26 bin €, çalışma maliyeti 200 bin €
-
Lefkara Barajı: Elektromekanik ekipmanların değerlendirilmesi 20 bin €
Metni toparladım; böylece okuyucu hem barajların yaşlı altyapı sorunlarını hem de raporun verdiği somut örnekleri net biçimde görebiliyor.
İstersen bunu manşet + spot + gövde formatında da düzenleyebilirim. İstiyor musun?