Güney Kıbrıs’ın Kato Pyrgos Tillyrias bölgesinde yer alan ve İngiliz işgali döneminde, 1957-1960 yılları arasında Su Geliştirme Departmanı tarafından inşa edilen barajda kapsamlı bir temizlik ve yükseltme projesi yürütülüyor. Katouris Nehri üzerine inşa edilen baraj, Pyrgos topluluğuna hizmet ediyor ve bölgedeki tarımsal faaliyetler için kritik bir su altyapısı oluşturuyor. Baraj, 1957’den bu yana ilk kez temizleniyor.
Ön teknik çalışmalar, baraj gölünden yaklaşık 90.000 metreküp tortu ve enkazın çıkarılması gerektiğini ortaya koydu. Temizlik çalışmaları ileri bir aşamaya ulaşmış durumda ve bugüne kadar yaklaşık 32.000 metreküp malzeme çıkarıldı. Tahminlere göre proje şu anda %60 oranında tamamlandı.
Laboratuvar analizleri, çıkarılan tortuların toprak iyileştirici (organik gübre) olarak kullanılmaya uygun olduğunu gösterdi. Tarım ve Çevre Bakanlıklarının onayıyla bu malzeme, Kato Pyrgos bölgesindeki ekili alanlarda kullanılacak ve bölgenin sürdürülebilir tarımsal gelişimine katkı sağlayacak.
Proje, Lefkoşa İl Organizasyonu (EOA Lefkoşa) tarafından yürütülüyor. Yeşil topluluk olarak seçilen Kato Pyrgos’taki barajın temizlik ve bakım çalışmaları için 8 Temmuz 2025’te 492.000 avroluk ihale imzalandı. Çalışmaların süresi sekiz hafta olarak belirlendi ve projenin Kasım ayı sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. Finansman, Atıksu Geliştirme Fonu (TAU) kapsamında sağlanıyor.
Barajın 1960’ta yerleştirilen eski kapısı da kaldırılarak yenilendi. Bu değişiklik, hem inşaat güvenliğini artırmak hem de barajın işlevselliğini uzun vadede korumak amacıyla yapıldı. Yetkili kurumlar, teknik detaylar ve maliyet bilgilerini önümüzdeki günlerde açıklayacak.
Projenin, baraj altyapısının korunması, yapay göl kapasitesinin artırılması ve doğal kaynakların daha verimli kullanılması yoluyla bölgenin tarımsal üretimini güçlendirmesi hedefleniyor. Temizlik kararı, rezervuarda depolanan su kapasitesinin en verimli şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeraltı su kaynaklarının aşırı kullanımını azaltmak amacıyla alındı.
Güney Kıbrıs’ta baraj güvenliği ve sürdürülebilirlik yatırımları
Güney Kıbrıs’taki ana barajlarda, Su Geliştirme Dairesi (TAI) tarafından güvenlik, ekipman koruması ve iklim değişikliğine uyum konularında çeşitli rehabilitasyon projeleri yürütülüyor.
Teknik raporlar, bazı barajlarda sızıntı, tahliye arızaları ve yapısal yıpranma gibi ciddi sorunları ortaya koydu. Bunun üzerine, Rum yönetimi tarafından Baraj Güvenliği Hizmeti’nin güçlendirilmesini içeren yeni bir plan devreye sokuldu. 2025-2027 dönemi için bu planın bütçesi 2,8 milyon avroya yükseltildi.
Program kapsamında:
-
Yeni teknik ekipman temini,
-
Çalışma ve bakım kılavuzlarının güncellenmesi,
-
Uzman istihdamı ve altyapı takviyesi
gerçekleştirilecek.
Baraj güvenliği, Güney Kıbrıs’ta su temini, tarımsal sulama ve iklimsel dayanıklılık açısından kamu güvenliğiyle doğrudan ilişkili kabul ediliyor. Bu nedenle, projeler yalnızca hasarın giderilmesini değil, aynı zamanda altyapının uzun vadeli korunmasını da hedefliyor.
Kritik müdahalelerin yapılacağı barajlar arasında Kalopanayiotis, Xyliatos, Kiti, Vizakia, Klirou-Malounta-Akaki, Mavrokolympos, Tamassos, Polemidia, Solea, Harinou, Lefkara, Dipotamos-Kalavasos, Kannavia, Evretos, Asprokremmos ve Kouris barajları yer alıyor.
