Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nda (KIB-TEK) uzun süredir beklenen kritik denetim başladı.
Mali Polis dün sabah saatlerinde kuruma girerek kapsamlı bir inceleme süreci başlattı. İncelemenin merkezinde, eski Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Paşa döneminde alınan kararlar bulunuyor.
Edinilen bilgilere göre, özellikle Sayaç Alım İhalesi ile Teknecik Elektrik Santralı’nda bulunan kırık jeneratörlerin sigortalanması konusunda alınan kararlar, kurumu milyonlarca liralık zarara uğrattığı gerekçesiyle araştırılıyor.
Sayıştay’ın daha önce yayımladığı raporlarda da ayrıntılı olarak belgelenen bu iddialar, Mali Polis tarafından birinci derecede inceleme konusu yapıldı. Raporda, ihale sürecinde şeffaflık ilkesine aykırı hareket edildiği, kamu kaynaklarının korunmadığı ve sigorta kararlarının kuruma fayda sağlamadığı yönünde tespitler yer almıştı.
Kaynaklar, Mali Polis’in dosyaları tek tek inceleyerek, sürecin tüm aşamalarını didik didik araştırdığını belirtiyor. Araştırma kapsamında, o dönemin Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Paşa ile birlikte, yönetim kurulunda görev alan diğer üyelerin de ifade vermek üzere polise çağrılmalarının gündemde olduğu öğrenildi.
Bu gelişme, KIB-TEK’in uzun süredir kamuoyunda tartışma konusu olan “şaibeli ihaleler” dosyasını yeniden gündemin ilk sırasına taşıdı. Hatırlanacağı üzere, geçmişte yapılan yakıt ihaleleri ve sayaç alımları, basında defalarca gündeme getirilmiş, ancak ciddi bir yargı süreci başlatılmamıştı.
Dün başlatılan operasyonun, kurumun geçmişteki en tartışmalı kararlarını gün yüzüne çıkaracağı ifade ediliyor. Özellikle Teknecik’te bulunan kırık jeneratörlerin sigortalanmasına yönelik kararların, kurumun zararına yol açtığı iddiaları uzun zamandır tartışılıyordu.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun (Kıb-Tek) 143/2024 numaralı elektronik sayaç alımı ihalesiyle ilgili Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan denetim raporu, kamu kaynaklarının kullanımı konusunda ciddi hukuki ve etik sorunları ortaya koydu.
Raporda, ihale süreci boyunca şeffaflık, hesap verebilirlik ve rekabet ilkelerinin sistematik biçimde ihlal edildiği belirtildi. MD 10-2025 sayılı Denetim Raporu, Sayıştay Başkanlığı’nın internet sitesinde de resmen yayınlanarak kamuoyunun bilgisine sunuldu.
En dikkat çekici bulgu ise, ihalenin ilan edilmesinden hemen önce yaklaşık maliyetin 699 bin Euro artırılması, bu artışın ise hiçbir yazılı hesap cetveline dayanmadan yapılmış olması.
Sayıştay bu durumu açıkça yasa ihlali olarak değerlendirdi ve dosyayı Hukuk Dairesi’ne ve savcılığa bildirdi. Polisin konuya ilişkin olarak harekete geçtiği ve Kıb-Tek’te soruşturma başlattığı öğrenildi. El-Sen, daha önce ihaleye ilişkin olarak Mali Polis’e resmi şikayette bulunmuş ve bunu kamuoyuna açıklamıştı.
BAKANLAR ONAYLADI, KIB-TEK BEDELİ ARTIRDI, GEREKÇE YOK
İhale süreci 21 Mart 2024’te, 5 milyon 96 bin Euro + KDV’lik bir keşif bedeliyle başladı. Bu tutar 26 Mart’ta Bakanlar Kurulu tarafından da onaylandı. Ancak sadece 10 gün sonra, henüz ihale ilanı yapılmadan önce Kıb-Tek Yönetimi bu bedeli geçerliliği tartışmalı ve şüphe uyandıran bazı gerekçelerden bahsederek sözlü olarak 699 bin Euro artırarak 5 milyon 795 bin Euro’ya çıkardı. Sayıştay bu artışın arkasında ne bir piyasa araştırması, ne de yazılı bir belge bulabildi.
Kıb-Tek yetkilileri ise savunmalarında artışı herhangi bir belge veya veriye dayanmayan “genel ekonomik koşullar” gibi afaki gerekçelere bağladı. Ancak Sayıştay, bu tür kararların yalnızca sözlü beyanlarla alınamayacağını, yasa gereği tüm işlemlerin yazılı belgelerle desteklenmesi gerektiğini vurgulayarak raporda şu ifadeye yer verdi:
“Yazılı dayanağı olmayan fiyat artışı, Kamu İhale Yasası’nın 44., 9. ve 19. maddelerine aykırıdır.” (Sayıştay Raporu, Bulgu 3.4 / Sonuç 4.3)
ARTIŞ SONRASI YENİDEN BAKANLAR KURULU KARARI ALINDI
Yasal prosedür gereği, yeni belirlenen keşif bedeli için 5 Nisan 2024’te yeni bir Bakanlar Kurulu kararı alındı. Bu yönüyle işlem şeklen tamamlandı. Ancak Sayıştay’ın asıl eleştirisi, artışın içerik bakımından temelsiz olması.
İhale ilanı 20 Nisan’da yapıldı. Sadece iki firma teklif sundu. Bunlardan biri, Gizde İletişim Ltd., 31 Mayıs 2024’te ihaleden çekildi. Geriye kalan tek firma Elif LPG A.Ş., artırılmış ihale bedeline çok yakın bir teklif sunarak ihaleyi kazandı.
Sayıştay, bu durumun rekabet ortamını fiilen ortadan kaldırdığını ve ihalenin tek katılımcıya dönüştüğünü kaydetti.
BELGELER ZAMANINDA TESLİM EDİLMEDİ, YİNE DE KABUL EDİLDİ
Kazanan firmanın teknik belgeleri ve laboratuvar test sertifikaları, ihale kapanış tarihi olan 22 Mayıs 2024’ten haftalar sonra dosyaya eklendi. Bu belgeler arasında Türkiye Cumhuriyeti Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı’nın yazısı da bulunuyor.
Sayıştay, bu belgelerin gecikmeli olarak sunulmasının teklifin geçersiz sayılması gerektiği anlamına geldiğini, ancak Merkezi İhale Komisyonu’nun bunları kabul ederek yasayı ihlal ettiğini belirtti.
SAYIŞTAY: “SAVCILIK BİLGİLENDİRİLDİ”
Raporun en kritik bölümlerinden biri, doğrudan cezai süreçle ilgili. Denetçiler, yukarıda özetlenen tüm ihlallerin ve usulsüzlüklerin ardından şu ifadeyi kullandı:
“Kamu İhale Yasası’na aykırılık teşkil eden hususlarla ilgili olarak, raporun Hukuk Dairesi’ne ve gerektiğinde savcılığa bildirilmesine karar verilmiştir.”
Sayıştay, şaibeli olduğunu resmen belgelediği ihaleye dair yargı sürecinin başlatılması için Savcılığa bildirimde bulundu.
Son dakika operasyonu ile 699 bin Euro kimin lehine arttı?
İhale süreci boyunca alınan kararların zamanlaması, belgelerin eksikliği ve tek firmanın kalması gibi gelişmeler, kamuoyunun tepkisini çekmiş durumda. Sayıştay raporu artık yalnızca teknik bir denetim belgesi değil, aynı zamanda kamusal denetim ve hesap verme çağrısının da temel belgesi haline geldi.
