TÜRK KURTULUŞ SAVAŞININ DÖNÜM NOKTASI SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ 101 YAŞINDA
Mustafa Kemal Atatürk’ün “Hattı Müdafaa Yoktur; Sathı Müdafaa Vardır. O Satıh Bütün Vatandır” emrini verdiği ve Türk Kurtuluş Savaşı için bir dönüm noktası olan Sakarya Meydan Muharebesi 101 yaşında.
Yunanlılar 14 Ağustos 1921’de Anadolu içlerine doğru harekete geçince Türkler de karşı harekete geçmek durumunda kalmıştır. Türkler bir aylık süreye rağmen hazırlıklarını tam olarak sağlayamamıştır. Mustafa Kemal Paşa ve Fevzi paşa 12 Ağustos 1921’de Polatlı’daki ordu karargahına giderek görevi devralmışlardır..
..Yunanlılar 23 Ağustos günü taarruza geçmiştir. 22 gün 22 gece süren savaşta Mustafa Kemal Paşa dünya askeri savaş taktiğine yeni bir kavram olan “Satıh Müdafaası” kavramını şu sözleriyle getirmiştir: “Hattı Müdafaa Yoktur, Sathı Müdafaa Vardır. O Satıh Bütün Vatandır. Vatanın Her Karış Toprağı Vatandaş Kanıyla Sulanmadıkça Terk Olunamaz”. 31 Ağustos’ta, Yunan ordusunun taarruzunun şiddeti kırılmaya başlamıştır. Kaynak: https://www.dijitalhoca.com.tr/makale/sakarya-meydan-muharebesi-23-agustos-12eylül-1921-2705
Dünya tarihinin en uzun meydan muharebesinde Türk Ordusunun taarruzu sonucu Yunan ordusu 13 Eylül’de Sakarya Nehri’nin doğusunda Eskişehir-Afyon hattına kadar geri çekildi. Ayni gün Türk ordusu stratejik nokta olan Çal Dağı’nı geri aldı. 20 Eylül’de Sivrihisar, 22 Eylül’de Aziziye ve 24 Eylül’de Bolvadin ve Çay, düşman işgalinden kurtuldu. Sakarya Meydan Muharebesi, çok fazla subay kaybı olduğu için “Subay Muharebesi” olarak da anılır. Türk Kurtuluş Savaşının son savunma savaşı olan Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra Mustafa Kemal Atatürk’e 19 Eylül 1921’de Mareşallik rütbesi ve Gazi ünvanı verildi, Sovyetler Birliği ile Kars ve Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalandı..
..23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan ve Türk tarihinin dönüm noktalarından biri olan Sakarya Meydan Muharebesi Türk Milletinin Savunma Durumundan Taarruz Durumuna Geçtiği Önemli Bir Savaş Olarak Tarihe Geçmiş ve Bu Zafer Sonrası TBMM tarafından Mustafa Kemal’e “Gazi Ünvanı” verilmiştir. Kaynak: Dr. Öğr. Üyesi Halil Özcan, Başkomutanın Meydan Savaşı ve Zafer Bayramı, Bütün Dünya, Başkent Üniversitesi, Kültür Yayını s. 9-14, Ağustos 2019
E. Tuğgeneral Naim Babüroğlu, Sakarya Meydan Muharebesi’ni “Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın ve vatandan, milletten başka sevgili bilmeyen o kuşağın eseri” olarak nitelendirirken, Prof. Dr. Hakkı Uyar “ Sakarya Meydan Muharebesi Bir Ölüm Kalım Savaşıdır. Milli Mücadelenin En Önemli Dönüm Noktalarından Biridir” dedi..
İstanbul Aydın Üniversitesi öğretim üyesi Emekli Tuğgeneral Babüroğlu ve tarihçi Prof Dr. Hakkı Uyar, Sakarya Meydan Muharebesi’nin sonuçlarını Cumhuriyet Gazetesine şöyle değerlendirdi:
E. Tuğgeneral Naim Babüroğlu: Sakarya Meydan Muharebesi, Türk tarihi açısından önemli bir kilometre taşıdır. İstiklal Savaşı’nın da bir dönüm noktasıdır. Sınırsız bir işgal hırsı ve hayaliyle yola çıkan İngiliz desteğindeki Yunan Küçük Asya Ordusu, Sakarya Meydan Muharebesi’nde ağır bir yenilgiye uğratılır. Sakarya Meydan Muharebesi , 22 gün 22 gece sürer. Sakarya Meydan Muharebesi, savaş tarihinin en uzun ve en kanlı Meydan Muharebesidir. Mustafa Kemal Paşa’nın deyimiyle, “Büyük Kanlı Savaş”. Osmanlı Devleti’nde 1683 yılında , Viyana ile başlayan Türk toprak kaybı ve çekilmesi 238 yıl sürer. Bu çekilme, 1921’de Sakarya Meydan Muharebesi’yle durdurulur..
..Mustafa Kemal Paşa, o ünlü emri burada verir. “Savunma Hattı Yoktur. Savunma Alanı Vardır. O Alan Bütün Vatandır. Yurdun Her Karış Toprağı, Vatandaşın Kanı İle Islanmadıkça Düşmana Bırakılamaz..” Bu emir, savaş tarihinde o döneme kadar uygulanmayan yeni bir savunma stratejisidir ve bu emri, 40 yaşında bir komutan verir. Mustafa Kemal, 238 yıllık çekilmeyi, Türklerin kovulma sürecini durduran komutandır. Sakarya Meydan Muharebesi Zaferi, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın ve vatandan, milletten başka sevgili bilmeyen o kuşağın eseridir. Sakarya Meydan Muharebesi kazanılmasaydı, 30 Ağustos 1922 Zaferi olmazdı, Cumhuriyet olmazdı… Son Türk Devleti de tarihe karışmış olurdu. Türk tarihinden Sakarya Zaferi’ni çıkarın geriye Türklerin olmadığı işgal edilmiş bir Türkiye kalır. Türkiye’den Atatürk’ü çıkarın, geriye Afganistan kalır. Başta Mustafa Kemal Atatürk ve O’nun silah arkadaşları olmak üzere, o kahraman kuşağı saygı ve minnetle anıyoruz..
..Prof. Dr. Hakkı Uyar: Kurtuluş Savaşı’nda en ölüm kalım savaşı niteliğindeki savaşı Sakarya Savaşıdır. Türk Kurtuluş Savaşı cephelerinin içerisinden en önemlisi Batı Cephesidir. Batı Cephesi içerisindeki savaşları üç döneme ayırmak mümkün. I. İnönü’den Sakarya Savaşına kadar geçen dönem savunma evresidir. Sakarya Savaşı ibrenin savunma savaşı olmasından çıkmıştır. O tarihe kadar Yunanlılar ilerlerken biz savunmadayken, olay tam tersine dönüyor. Sakarya Meydan Muharebesi Bir ölüm kalım Savaşıdır. Milli Mücadelenin En Önemli Dönüm Noktalarından Biridir.. Kaynak: https//www.cumhuriyet.com.tr/haber/kurtuluş-savasinin-donum-noktai-olan-sakarya-meydan-muharebesi-100-yasinda-1862638
23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan Sakarya Savaşı’yla Yunan orduları gerilemek zorunda kaldı. Bu uzun zamandır Türk ordularının elde ettiği ilk başarıdır.
Tarihin bu dönüm noktasından sonra Yunan ordusunun ve diğer işgalci güçlerin topraklardan atılma kararı alınır. Sad planı adı verilen taarruz planı Ocak ve Nisan aylarında iki kez ertelenir. Taarruzun hazırlıkları tam anlamıyla Ağustos ayında tamamlanır. Batı Cephesinin kuzeyindeki ve Güney cephesindeki Türk Askeri Birlikleri, büyük bir gizlilik içinde Kocatepe bölgesine kaydırıldı. İstanbul’daki cephane depolarından silah ve cephane gizlice Anadolu topraklarına getirildi. İtilaf devletleri tarafından tahrip edilerek kullanılmaz hale getirilen toplar onarıldı. Yeni silahlar satın alındı. Orduya taarruz eğitimi yaptırıldı. Gazi Mustafa Kemal’in Başkomutanlığını yaptığı Türk Ordusu , 26 Ağustos 1922’de düşmana saldırdı. Birkaç saat içinde düşman mevzileri ele geçirildi. 30 Ağustos’ta düşman çember içine alındı. Sağ kalanlar esir alındı. Esirler arasında Yunan Başkomutanı Trikopis de vardı.
Sonuç olarak; bu savaş Atatürk’ün Başkomutanlığında yapıldığı için Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak adlandırıldı.
Büyük Taarruz’un başarıyla sonuçlanmasından sonra Yunan orduları İzmir’e kadar takip edildi. 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden temizlenmiş oldu.. Bu gelişme Mudanya Ateşkes Antlaşmasına giden süreci başlattı. 11 Ekim 1922 Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra, yapılan çalışmaların ve verilen mücadelenin ardından 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
13 Ekim 1923’te Ankara Başkent olarak ilan edildi. 29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti ilan edilir ve Gazi Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyetinin ilk Cumhurbaşkanı olarak seçilirken 30 Ekim 1923’te İsmet İnönü Türkiye Cumhuriyetinin ilk Başbakanı oluyordu..
Gazi Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını saygıyla selamlıyorum..
Türkiye Cumhuriyeti Sen Çok Yaşa..