Koronavirüs pandemisinden sonra birçok viral hastalık endişe yaratmaya başladı. Bunlardan bir tanesi de son dönemlerde gündemden düşmeyen maymun çiçeği virüsü. Uzun yıllardır Afrika kıtasında görülen bu virüs, özellikle son üç aydır dünyanın birçok bölgesindeki insanları etkiliyor. Uzmanlara göre kemirgenlerde ve yabani hayvanların bedenlerinde görülen maymun çiçeği virüsü, enfekte olmuş hayvanlar aracılığıyla insanlara bulaşıyor ve yayılıyor. Geçtiğimiz ay Dünya Sağlık Örgütü’nün maymun çiçeği salgınını “acil durum” ilan etmesinden sonra konuyla ilgili pek çok detay merak edilmeye başladı. Bu listede maymun çiçeği hakkında en sık sorulan 8 sorunun cevabını bulabilirsiniz. İşte merak edilen sorular ve cevapları…
Maymun çiçeği nedir?
Maymun çiçeği, Poxviridae adlı virüs ailesinin Orthopoxvirus cinsine ait Monkeypox virüsünden kaynaklanan bir hastalıktır. Bu hastalık son dönemlerde gündeme gelse de oldukça eski bir tarihi bulunuyor. Bilim insanları bu virüsün 1958 yılında maymunlarda 1970’li yıllarda ise insanlarda tespit edildiğini belirtiyor. Maymun çiçeği virüsü çiçek hastalığına benzer semptomlara yol açıyor. Ancak maymun çiçeği daha hafiftir ve ölüme neden olma olasılığı çok daha düşüktür. Hastalığın en yaygın semptomları şu şekildedir:
- Deri döküntüsü
- Ateş
- Titreme
- Kas ağrısı
- Tükenmişlik
- Baş ağrısı
- Boğaz ağrısı, öksürük, burun akıntısı
- Lenflerde şişlik
Ciltteki döküntü genellikle sivilce benzeri bir lezyonla başlar. Ardından bu döküntüler kabarır ve içi sıvıyla dolu bir lezyona dönüşür. Döküntüler ağrılı olabilir. Bu kabarcıklar bir süre sonra kabuklanır ve düşer. Çoğu zaman ciltte yara izi bırakır.
Nasıl yayılır?
Virüs ilk çıktığında sadece eşcinsel erkekler arasında yayıldığı, virüsün cinsel yolla bulaşan bir hastalığa neden olduğu düşünülüyordu. Ancak insanların maymun çiçeği virüsüne karşı bir bağışıklığı yok. Bu nedenle uzmanlara göre virüs; cinsel yönelim, yaş ya da sağlık durumundan bağımsız bir şekilde herkesi enfekte edebilir. Virüsün en önemli bulaş yolu tene temastır. Cinsel aktivite olmasa da cilt döküntüleriyle doğrudan temas etmek virüsün bulaşmasına neden olabilir. Öte yandan havlular, nevresimler ya da giysiler aracılığıyla da bu virüs bulaşabilir.
Maymun çiçeği cinsel yolla bulaşan bir hastalık mı?
Maymun çiçeği, cinsel yolla bulaşan bir hastalık değildir. Çünkü cinsel olmayan yakın temaslarda da virüs bulaşabiliyor. Sarılma, öpüşme, dokunma gibi temaslar da virüsün kolayca bulaşmasına neden olabiliyor.
Ölümcül mü?
Uzmanlar bu virüsün nadiren ölümcül olduğunu belirtiyorlar. Ancak belirli popülasyonlarda ölüm riski artıyor. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı herhangi bir hastalık nedeniyle baskılanan insanlarda ölüm riski artıyor.
Tedavisi var mı?
Şu an maymun çiçeği hastalığının bilinen bir tedavisi bulunmuyor. Ancak döküntülerin hızlı bir şekilde iyileşmesi için bazı ilaçlar reçete edilebiliyor. Öte yandan ağrıları ve diğer semptomları azaltmaya yönelik ağrı kesici ilaçlar kullanılabiliyor. Uzmanlara göre maymun çiçeği kendi kendini sınırlayan bir hastalık. Yani çoğu durumda enfekte olan kişilerin semptomları 2-4 hafta arasında kendi kendine geçiyor. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi risk grubundaki kişiler, hastalığı daha ağır atlatabilir.
Aşısı var mı?
Orijinal çiçek aşısının, maymun çiçeğine karşı %85 oranında etkili olduğu tahmin ediliyor. Doğrudan bu virüse karşı üretilen aşının ise daha koruyucu olduğu düşünülüyor. Ancak maymun çiçeği aşısı üzerine hala çalışmalar yapılıyor. Yani aşının koruyuculuğu hakkında kesin bir yargıya varmak için henüz çok erken.
Maymun çiçeği için neden küresel acil durum ilan edildi?
Maymun çiçeği virüsü çoğu zaman ölümcül değilse neden bu kadar konuşuluyor? Bu hastalıkta ölüm riski düşük olsa da semptomlar aşırı ağrı ve rahatsızlığa neden oluyor. Bazı durumlarda hastaların durumu o kadar kötüleşiyor ki hastane yatışı gerekebiliyor. Öte yandan cilt döküntüleri, yara izi bırakabiliyor. Aynı zamanda virüs; beyin, göz ve akciğere zarar verebiliyor.
Maymun çiçeği virüsü ne kadar süreyle bulaşıcıdır?
Uzmanlara göre semptomlar tamamen iyileşene kadar bireyler virüsü bulaştırmaya devam ediyor. Yani ciltteki döküntüler tamamen geçene kadar maymun çiçeği virüsü temas yoluyla bulaşmaya devam ediyor.
