Hazırlayan: ÜMİT ŞEYHUN
Ülkemizde ve dünyada yaklaşık 1 yıldan fazladır süren yeni tip koronavirüs pandemisi nedeniyle en çok etkilenen esnaflarımızla yapmaya başladığımız röportajlarımıza devam ediyoruz. Bugünkü konuğumuz, 17 yıldır taksicilik yapan ve Lefkoşa Taksiciler Birliği Başkanı olan Rifat Turgut. Pandemi sürecinin kendilerini çok etkilediğini kapanıp açıldıktan sonra onların halen kapalıymış gibi işsiz olduğunu belirten Rifat Turgut, ancak devletin kendilerinden her türlü vergiyi talep ettiğini ifade etti.
Öncelikle kendinizi biraz tanıtır mısınız?
Adım Rifat Turgut. Lefkoşa Taksiciler Birliği başkanıyım. Evli ve iki çocuk babasıyım 17 yıldır taksicilikle uğraşıyorum öncesinde gsm operatörlerinin birinde çalışıyordum. Hayatı bizi buralara kadar getirdi.
Geçtiğimiz yıl mart ayından beridir ülkemizde de yaşanan koronavirüs pandemisinin işyerinize nasıl bir etkisi oldu?
Herkesi etkilediği gibi bizim sektörü de yani turizm sektörüyle birlikte bizi de çok derinden etkiledi. Bizde kapandık ve açıldık, ama bizim sektör açıldı ama taşıyacak kimse yok. Buradaki siyahi arkadaşlardan başka kimse taksiye binmiyor. Yerli halk taksicilerin araçlarını kullanmaz, kullananlar da Ercan Havalimanına ya da Larnaka Havalimanına gitmek için ararlardı bizi. Onlarda maalesef kapalı, giden gelen yok. Öğrenciler adaya gelseydi, gene bir nebze iş potansiyeli oluşurdu, ama maalesef gelemediler.
Yerli halk yemeğe içmeye gideceğinde ki alkol alacaktı, alkollü araç kullanmasın diye bizi arardı. O sektör de geceleri kapalı, oradan da müşteri potansiyelimiz yok kapalı olan kısıtlanan her sektör bizi dolaylı yoldan derinden etkiliyor. Meyhaneler ve restoranlar gece kapalı, barlar kapalı, cafeler kapalı. Açıldık ama dediğim gibi müşteri potansiyeli olmadıktan sonra açık kapalı çok bir fark yok. Vergilerimizi devlet halen daha istiyor. Sosyal Sigorta, İhtiyat Sandığı bunları yatırmak zorundayız. İş potansiyeli yok.
Bizim ekmek kapımız araçlarımız bu araçların masrafları var. Yıllık seyrüseferi, sigortası, taşımacılık izni, bunların hepsini vergileri de yatırmak zorundayız.
İş yok para kazanamıyoruz açıldık ama kime neye açıldık bu akıl alır bir durum değil.
Geliriniz ne kadar düştü? Nasıl geçindiniz? Neler hissettiniz?
Gelirimiz yüzde 80 85 düştü. Bu dönemde de annemizin babamızın yardımını istedik. Annemizin babamızın emeklilik maaşı olmasa nasıl geçinirdik bilmiyoruz. Yemeğimizi çocuklarımızın ihtiyaçlarını gidermeye çalışıyoruz. Allah razı olsun, anne - babalarımız ellerinden geldiğince yardım ediyorlar, ama daha ne kadar yapabilecek onlar da. Annesinin babasının desteğini alamayan arkadaşlarımızı hiç düşünemiyorum. Çünkü devlet bize hiçbir şekilde yardım yapmadı. Üç ay 1500 TL vermeyle ne olacağını zannediyorlardı. 1 senedir devam eder bu pandemi süreci sen bana üç defa yardım ettiysan 4500 TL para toplamda nasıl geçineceğiz.
Bir markete günlük mutfak harcaması için verdiğimiz lükse de kaçmadan ama 150-200 TL’dir. Normal alışverişe girdiğimizde aylık 2000 TL’dir. Bu yardım ne kadarına yetti? Market fiyatlarının farkında mıdırlar?
Pandeminin ailenize etkisi nasıl oldu?
Bir yere gidemeyecen, para kazanamıyorsun bütün gününü evde geçireceksin, psikolojik olarak etkilendik.
Halen daha pandemi süreci devam eder. Bizim için açıldık kapalıyız değişen çok da bir durum yok. Evden çıkarız nasıl eve döneceğimizi düşünürüz. Çoluk çocuk evde, okullar kapalı, onlarla ilgilenmek zorundasın. Arada bir iş çıkar onunla ilgilenmek için hade çocuğu evde bırakın, ama aklın orda. Yanında personelin varsa onu düşünecen, düşünmek zorundasın. O adam evine nasıl ekmek götürecek her koşulda düşünmen gerek. Adamın aç kalmayacak, sen eve ekmek götürecen, para yok iş yok.
Geçmiş ve şu anki hükümetlerin pandemiyle ilgili çalışmalarını nasıl buluyorsunuz?
Tecrübesizler, bu işi daha iyi yapabilmeleri için uğraşmaları çok çalışmaları gerekir. Bizim sektör yani turizm sektörü aç, aylık sabit geliri olan sektör memurdur memura baktığı gibi özel sektöre de bakması gerekir. Biz 24 saat çalışarak para kazanabiliriz başka aylık gelirimiz yok.
Bundan sonrası için beklentileriniz nedir?
Bu adada sadece memurlar yaşamıyor, devleti ayakta tutan vergilerdir. Vergilerin çoğunu verende özel sektördür. Yüzlerini özel sektöre dönsünler. Zaten kapanmalar iflaslar aldı başını gidiyor. Devlet bizden istedi ki ara bölmeleri kapatın, kapattık herhangi bir yardımda yapmadılar. Ben ekmek götüremiyorum eve sen bana ara bölme kapattırın. Bir ara bölme kapattırmak 800 TL ile 1000 TL arasında değişir. Sen bana yardım etmen üstüne her koşulda engel olun, yüzünüzü bu halka dönün artık halkın içine girin.
740 tane taksi var vatandaşın 200’ü gider hava alanlarına bana kaç kişi düşecek. Kapanmaları yaparken biraz daha dikkatli ve düşünceli davransınlar.
Aldığın yolcuyu barkot sistemine geçirdiler. Hangi yolcu hangi arabaya bindi görsünler diye. Bunu tam sağlıklı bir şekilde yapamadılar. Sistem düzgün çalıştırılamadı, bunun üzerine biraz düşsünler.
Devlet bize iş imkanı sunuyor, çıkıyor diyor Güney’den yolcularınızı alıp bırakabilirsiniz diyor. Bunun için sefer başına üç saat izin veriyor ama PCR testlerimizde sorun oluyor. Güney tarafı yeni sistemde verilen PCR test sonuçlarını kabul etmiyor. Hastanemiz yeni bir sisteme geçti. Çıktı alıyorlar ondan sonra mühür vuruyorlar. Fotokopi gibi görünüyor ama ıslak mühürlü, bunu kabul ettiremedik. Kapılarda sorun çıkarıyorlar. Önceki sistem gibi olması lazım ki en azından kapılarda sorun yaşamayalım müşterilerimizi vaktinde götürelim ki iş imkanımız devam etsin o kapıda kapanmasın.
Gelecekle ilgili umudunuz, planınız var mı?
Gelecek ilgili şu durumda hiçbir umudum, hiçbir planım yoktur, karanlıktır gelecek.
Devlet bize sahip çıkarsa ki önce devlete biri sahip çıkması gerekir. Ben 50 yaşındayım benim çoluğum çocuğum nasıl yaşayıp hayatlarını sürdürecekler. Benim çocuğum derken genel konuşuyorum çocuklarımız hayatlarını nasıl sürdürecekler, geleceğimiz nasıl şekillenecek.
