banner913
banner932
banner1012

Kıbrıs Türk Edebiyatı’nın İlk Tiyatro Eseri Felaket(1875)Yayımlandı

banner974
Kıbrıs Türk Edebiyatı’nın İlk Tiyatro Eseri Felaket(1875)Yayımlandı

banner971
         
Kıbrıs Türk Edebiyatı’nın Tanzimat dönemi olan ilk batılılaşma döneminde, Namık Kemal’in Kıbrıs’ta bulunması ve buradaki genç kuşağı etkilemesi, bizdeki ilk moderneserlerin yazılmasında büyük etken olmuştur. Bu konuda Ali Nesim hoca ile yayımladığımız Namık Kemal’in Kıbrıs günleriyle ilgili kitapta detaylı bir biçimde irdelemiştik. Namık Kemal’in bir okul gibi etrafına topladığı gençleri etkilemesi bizdeki ilk eserlerin doğmasına da neden olmuştur. Mağusa’nın köklü ailelerinden gelen Hasan Nef’ionun yakın dostu olması nedeniyle onun tiyatro eserlerinden etkilenip “Felaket” adlı kitabını Namık Kemal’in Kıbrıs’ta olduğu dönemde İstanbul’da yayınlamıştır. Namık Kemal’in bu eseri kontrol ettiği, düzelttiği ve cebinden baskı masraflarını ödediği bilinen gerçeklerdendir. Bazı araştırmacı ve akademisyenlere göre, eldeki verilerimize göre bu ilk batılı tiyatro eseri,2-3 sınıf bir oyundur metindir. Namık Kemal’den etkilenmiş ve çok bir yenilik getirmemiştir. Tabii ki etkilenecek edebiyat dediğimiz şey etki ve tepki sonucu gelişir ve değiştir. Namık Kemal’de Kıbrıs’ta olduğu dönem William Shakespeare’den çok etkilenmiş ve bunu eserlerine yansıtmıştır. Durağan olmayan yazın sanatı çağının değişimine ve gelişmesine ayak uydurur ve eski kuşak yeni kuşak etkileşimiyle bugünlere gelir. İşte bizlerin yetiştirdiği genç kuşak araştırmacılardan ve gelecek vadeden Dr. Hüseyin Ezilmez, değerli makaleleri ile Kıbrıs Türk Edebiyatı’na katkı vermektedir. Bu eseri de Osmanlıcadan günümüz Türkçesine çevirmiş ve incelemiştir. Ezilmez’i tebrik eder nice eserler yayımlamasını dileriz. 110 sayfalık bu kitabı okumanızı salık veririz.             
Yazar kitapla ilgili şöyle diyor: “…Felâket, 1874-75 yıllarında Kıbrıs'ta yazılmış, 1875'in son ayında İstanbul'da Kırkambar Matbaası'nda basılmış, Kıbrıs Türk tiyatro edebiyatı tarihinin Batılı anlamdaki ilk piyesidir. Yazarı, Lala Mustafaoğlu Hasan Nef'î (1854-1917) Kıbrıs sürgünündeki Namık Kemal'in yanında, Mağusa'da yetişmiş bir gençtir. Bu itibarla Nef'î her bakımdan Namık Kemal'in etkisinde kalmış, hatta onu taklit etmiş bir yazardır. Felâketin konusu Zavallı Çocuk'tan esinlenmişe benzer; bazı sahnelerinde ise Vatan yahut Silistre ile Akif Bey'den gelme etkiler görülür. Oyunun dili de Namık Kemal'in tiyatro için düşündüğü dildir. Piyes oynanmak için yazıldığından, seyirciler hemen anlasındiye, çok sade bir dil ve üslup kullanılmıştır. Ancak Kıbrıs'ta henüz o yıllarda bir Kıbrıs Türk sahnesinden söz etmek mümkün olmadığından eserin temsil edilmediği kesindir. Daha sonraki dönemlerde de piyesin sahnelenip sahnelenmediğine dair, şimdilik elimizde bir veri yoktur. Nef'î'nin Namık Kemal'in Kıbrıs'tan ayrılışından sonra İstanbul'a yerleşip memuriyete intisap ettiği ve burada ömür bıraktığı, ayrıca Namık Kemal'in ölümüne dek Nef'î ile olan dostluklarını sürdürdüğü Mithat Cemal Kuntay'dan öğrenilmektedir….Felâket piyesi, Kıbrıs Türk edebiyatının zirve teşkil eden eserlerinden biri sayılmasa da edebiyat tarihçisi Prof. Dr. Mehmet Kaplan'ın "Yalnız birinci sınıf eserlerin değil, ikinci, üçüncü sınıf eserlerin ve onların içinde doğdukları çevrelerin de incelenmesi gerekir." 1 görüşünden hareketle, oyunun Kıbrıs Türk edebiyatına kazandırılmasını amaçladım. Bunun edebiyatımız için yapılacak temel hizmetlerin başında geldiğini düşünmekteyim. Çünkü Felâket piyesi, yazarının ilk yenilik heyecanını ve Namık Kemal hayranlığını yansıtan, döneminin moda anlayışını taklit eden bir oyun olmakla beraber, Batılı tarzda kaleme alınan ilk tiyatromuz olması ve tiyatro türünün dünden bugüne edebi-yatımızdaki gelişimini göstermesi bakımından önem arz etmektedir…



…Eseri yayına hazırlarken başına bir inceleme koymayı gerekli gördüm. Burada, belli başlı kaynaklara dayanarak yazar ve eser hakkında ulaşabildiğim bütün bilgileri verdim, oyunda çok bariz bir şekilde göze çarpan Namık Kemal ve romantizm tesirlerinden söz ettim, devrin hayat ve insanı başlığı altında da piyese yansıyan XIX. asır hayatının insan-insan ve insan-cemi-yet ilişkilerini ortaya koydum….
…İnci Enginün'e göre Felâket, Namık Kemal'in Vatan yahut Silistre ve Akif Bey piyeslerinden ilham alınarak yazılan ve "Namık Kemal'in etkisinin nerelere uzandığını göstermekten başka bir önem" taşımayan bir Tanzimat dramıdır. Kıbrıs Türk tiyatro edebiyatında Namık Kemal tarzında yazılan romantik/ duygusal dramların öncüsüdür. Felâketten sonra Ahmet Tevfık Efendi'nin Hicrân-ı Ebedî (1895), Şişmanyan'ın Namus İntikamı yahut Dilenci (1898) ve Kaytazzâde Mehmet Nâzım'ın Safa yahut Netice-i İbtilâ (1908) adlı oyunları da bu geleneği devam ettirmiştir….


 
Konusu ve Dramatik Örgüsü
Felâket piyesinin konusunu Tanzimat devri oyunlarında sık sık ele alınan, aile tarafından engellenmiş ve sonu felâketle neticelenmiş bir aşk hikâyesi teşkil eder. Dolayısıyla Felâket, Tanzimat dönemi Türk edebiyatının ortak temalarının başında gelen "yasaklanan veya engellenen aşklar" ya da "para ve servet ayırımının engellediği aşklar" üzerine kurgulanmıştır…”
Eserin dramatik örgüsü şöyle cereyan eder:
Karşılıklı evlerde oturan Rifat ve Pervin adlı gençler birbirlerine âşık olurlar. Pervin aynı zamanda Rifat'ın annesi Hesna Hanım'ın okuma-yazma, dikiş-nakış öğrettiği bir genç kızdır. Rifat ve Pervin'in aşkları birbirlerini pencereden görüp konuşmak suretiyle başlar. Rifat, Pervin'i sevdiğini annesine açıklar, Hesna Hanım da Pervin'i eve çağırır. Böylece iki genç anlaşırlar. Ancak, ortada büyük bir sorun vardır: Mecit Efendi. Rifat'ın babası olan Mecit Efendi, Hesna Hanım'ın tam aksine maddiyata ve sosyal statüye önem veren bir adamdır, Pervin'i kendi ailelerinin dengi olarak görmez. Zira, Pervin orta hâli bir esnafkızıdır. Mecit Efendi, Rifat'ın esnaf kızıyla değil de, kardeşinin kızı İsmet ile evlenmesini ister. Böylece hanedanlarının para¬sı ve mal varlığı ailede kalacaktır. Rifat ve Hesna Hanım, Mecit Efendi'yi bu kararından vazgeçirmek isteseler de muvaffak olamazlar. Rifat amcasının kızı İsmet ile nikahlanmak zorunda kalır. Diğer taraftan Rifat'ın nikâhlandığını duyan Pervin çok üzülür. Bu arada kızının ve ailesinin namusuna zarar gelmesinden çekinen Pervin'in babası İbrahim Ağa, kızını kendi denkleri olan esnaftan Mesut ile evlendirmek ister. Çünkü, Mecit Efendi İbrahim Ağa'yı yanına çağırmış ve Pervin hakkında ileri geri laflar sarf etmiştir. Bunun üzerine Pervin de Mesut'la evlenmeyi kabul eder. Öte yandan Rifat ve İsmet evliliklerinde mutlu olamazlar. Rifat, İsmet'e soğuk davranır, İsmet çok geçmeden Rifat'ın Pervin'i sevdiğini öğrenir. Rifat ise Pervin'in kendinden başkasıyla evlenmesine kırılmıştır. Bu kırgınlığını ve kızgınlığını belli edecek her türlü hakaretten kaçınmaz. Öyle ki, İsmet'i Pervin'e hakaret etmeye zorlar. Pervin hem sevdiği adamdan ayrı düşmenin üzüntüsünden, hem de İsmet'in hakaretlerinden dolayı vereme yakalanır. Rifat, Pervin'in vereme yakalanmasından İsmet'i sorumlu tutar, bu sebeple ona hakaret eder ve sonra da boşar. İsmet buna dayanamayarak oracıkta düşüp ölür. Bu arada Rifat, hasta yatağında Pervin'i ziyaret eder, iki âşık sitemli konuşurlar. Sonunda Pervin ölür, Rifat da aklını yitirir. Sürekli olarak Pervin ve İsmet'in hayaletlerini gören, onlarla konuşan Rifat, kendini pencereden atmak için hamle yapar, annesi onu engellemeye çalışır ancak başaramaz, ikisi de aşağıya düşerek telef olurlar. Mesut da bütün olanlardan sorumlu tuttuğu Mecit Efendi'yi final sahnesinde bıçaklayarak öldürür.
Tür-Biçim ve Teknik Özellikleri
Felâket, tiyatronun dram türünde kaleme alınan beş fasıldan ibaret bir oyundur. Batı'da romantik edebiyat devrinde, trajedinin belli kurallarını kırmak suretiyle teşekkül eden dram, korku, merhamet, aşk, hüzün ve ölüm gibi duyguları uyandıran bir türdür.biz de dram ,Tanzimat devrinde öncelikle Namık Kemal’in eserleriyle kendini göstermiş ve yaygınca kullanılmıştır. 
 
 
 
Lefke TSK’ın 2021-2022 Sezonu Kitaplaştırıldı
 
Lefke Avrupa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Elnur Ağayev’in “Oysaki Şampiyonluğu Yazacaktım…” isimli kitabı yayınlandı. Kitapta adanın Batı bölgesinin önemli futbol takımlarından olan Lefke Türk Spor Kulübü’nün AKSA Süper Ligi’ndeki 2021/2022 sezonu konu edinilmektedir.
Tüm takımların tarihi yazılmalıdır sloganından yola çıkan Ağayev, Lefke TSK’nın 2021/2022 sezonunun kitaplaştırmak için takımın oynadığı 12 hazırlık, 30 lig ve 2 Kıbrıs Kupası maçını izlediğini, tarihi dökümler topladığını, yorum yazıları hazırladığını, ayrıca buna bir yıl mesai harcadığını hatırlatıyor.
Ağayev’in yeni kitabında izlerini sürdürdüğü konular arasında aşağıdaki başlıklar özellikle dikkatleri çekmektedir: “Nasıl Bir Sezon Geçti Ama…”, “Lefke TSK 2021/2022 Sezonu Yönetimi”, “Lefke TSK 2021/2022 Sezonu A Takım Teknik Ekipleri”, “Lefke TSK 2021/2022 Sezonu Futbolcuları”, “Lefke TSK’nın 2021/2022 Sezonu Hazırlık Maçları ve Köşe Yazıları”, “Lefke TSK’nın 2021/2022 Sezonu Lig Maçları ve Köşe Yazıları”, “Lefke TSK’nın 2021/2022 Sezonu Kupa Maçları ve Köşe Yazıları”, “41 Nolu Koltuğumun Hikâyesi”… vb.
Ağayev, takım tarihlerinin yazılmasında önemli rol oynayacak olan bu tür çalışmaların tüm takımlar için yapılması temennisinde bulunmaktadır.


 
 
 
 
 
 
banner979
Yorum Ekle
İsim
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.