Sel felaketleri doğanın en çarpıcı güçlerinden biridir. Eski Mısır uygarlıkları onu bir nimet olarak görürken, sel insanlık tarihi boyunca tahribat yarattı. Sel baskınlarına maruz kalan bölgeler defalarca sayısız can kaybına, altyapı ve mülklerin yıkımına tanık oldu. Bilim adamları, gelecekte küresel ısınma nedeniyle daha sık ve daha yıkıcı sel felaketleri olacağı konusunda uyardılar. Şiddetli yağmurlar, baraj arızaları, fırtına dalgalanmaları ve bazen insan yapımı değişiklikler binlerce can alan büyük sellere neden olur. Sel sırasında meydana gelen tüm ölümlerin boğulma kaynaklı olmadığını belirtmekte fayda var. En fazla ölüme neden olan, selden sonra ortaya çıkan açlık, kıtlık ve hastalıklardır. Dünya tarihindeki en büyük sel felaketlerinden bazılarını bir araya getirdik. İşte tarihteki en büyük sel felaketleri.
1. Kuzey Denizi seli – Hollanda (1212)
Hollanda, sel felaketinin en büyük mağdurlarından biridir. Ülke Ren, Scheldt ve Meuse nehrinin haliçlerinden oluşur. Kuzey Denizi seli, Haziran 1212’de başladı ve altı aydan fazla bir süre sonra sona erdi. Yaklaşık 60.000 cana mal olduğu tahmin ediliyor. Yüz binlerce insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Ayrıca, mülklere ve altyapıya onarılamaz hasara neden oldu. Hollanda’nın Kuzey Denizi selinden kurtulması iki yıldan fazla sürdü.
2. St. Lucia seli – Hollanda (1287)
12 Aralık 1287’deki St. Lucia selinde Hollanda ve Kuzey Almanya’da 50.000 ila 80.000 kişi öldü. Büyük selden önce, Hollanda göllerinin hiçbirinde neredeyse hiç su yoktu. Sel, yüksek bir bahar gelgiti, bir rüzgar fırtınası ve düşük basıncın bir kombinasyonu tarafından tetiklendi. Birkaç köyü ve küçük kasabayı yok etti. St. Lucia seli, Hollanda’nın tarihini değiştirdi. Deniz ile Amsterdam köyü arasındaki bütün köyleri yerle bir etti. Seller azaldığında, iç kısımdaki Amsterdam köyü bir sahil kasabası haline gelmişti. Ancak bu sel, Amsterdam’ın bugün bildiğimiz gibi büyük şehre dönüşmesini sağladı.
3. Jiangsu-Anhui seli – Yangtze Nehri seli – Çin (1911)
Yangtze, gezegendeki en uzun üçüncü ve tamamen bir ülke içinde akan en uzun nehirdir. 3.917 mil uzunluğundaki nehir, Çin’deki birincil ulaşım ve sulama kaynağıdır. 1911’deki Jiangsu-Anhui seli, Yangtze ve Huai nehirlerinin aynı anda taşmaya başlamasıyla meydana geldi. 100.000 can aldı, yaklaşık 375.000 kişiyi evsiz bıraktı ve ciddi mal kaybına neden oldu.
4. Red River Delta seli – Kuzey Vietnam (1971)
Sel felaketleri arasında bulunan ve 1971’de meydana gelen Red River Delta seli, Vietnam Savaşı’nın gölgesinde kaldığı için hak ettiği kadar uluslararası ilgi görmedi. Çoğunluğu Hanoi şehrinde olmak üzere 100.000’den fazla can aldı. Vietnam’ın felaketten kurtulması birkaç yıl sürdü, çünkü savaştan zarar gören ülkedeki hükümet ve insanlar zaten ciddi zorluklarla karşı karşıyaydı.
5. St. Felix seli – Hollanda (1530)
Bu sel felaketi adını St. Felix’in isim gününde meydana geldiği için almıştır. Bir düzineden fazla köyü ve birkaç kasabayı yok etti. Tahminen 120.000 kişi öldü ve 100 milyon avroyu aşan mülkleri yok etti. Bu sel nedeniyle 5 Kasım 1530, Hollanda tarihinde Kötü Cumartesi olarak anılmaya başlandı. Bu, Avrupa tarihinin açık ara en ölümcül selidir.
6. Yangtze Nehri seli – Çin (1935)
1935 Yangtze Nehri seli 145.000’den fazla insanı öldürdü ve milyonlarca insanı evsiz bıraktı. Sel, nehir vadisi boyunca büyük kıtlık ve tüberküloz, sıtma ve dermatit gibi ölümcül hastalıkları beraberinde getirdi. Yangtze Nehri oldukça sık mevsimsel sel baskınlarına tanık olur, ancak çoğu zaman ölümcül değildir. 1935 seli, 1931 selinden bu yana yeniden inşa ettikleri her şeyi mahvettiğinde, 1931 seli insanların zihninde hala tazeydi.
7. Nina Tayfunu – Banqiao baraj arızası – Çin (1975)
Ru Nehri üzerindeki Banqiao barajı, Nina Tayfunu nedeniyle 8 Ağustos 1975’te çöktü. İlk sel anında 86.000’den fazla insan öldü. Açlık ve hastalıklar nedeniyle 145.000 kişi daha hayatını kaybetti. Nina Tayfunu, hava tahmincilerinin tahmin edemediği, sadece 24 saat içinde bir yıldan fazla yağış getirdi. Banqiao barajının çökmesi, yakınlardaki diğer birçok küçük barajın çökmesine neden oldu.
8. Yellow Nehri seli – Çin (1938)
1938’deki Yellow Nehri selinde Çin’de tahminen 800.000 kişi öldü. Yıkıcı sel, ikinci Çin-Japonya savaşı sırasında Çin Milliyetçi Hükümeti tarafından yapay olarak yaratıldı. Japon kuvvetleri ilerliyordu ve Çin hükümetinin onları durdurması gerekiyordu. Bu nedenle Yellow Nehri üzerindeki bentleri yıktılar ve suyun farklı illerden serbestçe akmasına izin verdiler. Ne yazık ki, Japon kuvvetleri sel menzilinin çok dışındaydı. Bu, selin neredeyse tüm kurbanlarının Çin vatandaşı olduğu anlamına geliyor. Çin hükümeti, Japonya 1945’te yenilgiyi kabul edene kadar sel olayına karıştığını reddetmişti.
9. Yellow Nehri seli – Çin (1887)
1938 tufanı Çin hükümeti tarafından kasıtlı olarak tetiklenirken, Yellow Nehri 28 Eylül 1887’de daha da büyük bir sele tanık olmuştu. 900.000 ila 2 milyon arasında insanı öldürdüğü tahmin ediliyor. Yaklaşık 2 milyon kişi evsiz kaldı. Tarım arazileri ve birkaç küçük kasaba tamamen yok oldu. Yellow Nehri’nin “Çin’in Kederi” olarak adlandırılmasına şaşırmamak gerek.
10. 1931 Çin seli
Sel felaketleri arasında bulunan 1931 Çin seli, insanlık tarihindeki en ölümcül seldir. 2 yıl süren kuraklığı, şiddetli kar fırtınaları, daha da şiddetli yağmurlar ve yüksek siklon aktivitesi izledi. Temmuz 1931’e kadar, Çin’deki en büyük nehirlerden üçü (Yangtze, Yellow River ve Huai) maksimum sınırlarının üzerinde akıyordu. Çoğunlukla kıtlık ve hastalıklar nedeniyle 1 milyon ila 4 milyon insanı öldürdüğü tahmin edilmektedir. Seller ekinleri yok etti ve kirlenen sular dizanteri ve tifo gibi bulaşıcı hastalıkları kitlelere taşıdı. Çin hükümeti etkili bir afet yönetim sisteminin önemini 1931 sellerinden sonra anladı. Ülke daha sonra bu tür doğal afetlerle başa çıkmak için Etkin Afet Yönetim Sistemini kurdu.
