Babaları onurlandıran ve baba olmanın toplumdaki etkisine vurgu yapan Babalar Günü, her yıl Haziran ayının üçüncü Pazar günü kutlanıyor. Anneler Günü kutlamaları kadar popüler olmasa da yaklaşık 100 senedir tüm dünyada babalar için çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Herkes bu günde babasıyla özel anlar paylaşarak güzel anılar biriktirmek istiyor. İmkanlar farklı olsa da bu özel günde babalarla zamanı paylaşmak büyük önem taşıyor. Peki Babalar Günü kutlamaları nasıl başladı hiç merak ettiniz mi? Gelin bu sorunun cevabı için 1900’lü yılların Amerika Birleşik Devletleri’ne gidelim.
Anneler Günü: Babalar Günü için ilham kaynağı
Anneler Günü kutlamalarının oldukça hüzünlü ve uzun bir tarihi geçmişi bulunuyor. Amerika’da sağlık, refah, sevgi ve barışa yönelik çabaları savunan kadınlar, uzun yıllar Anneler Günü’nün resmi tatil olması için kampanyalar düzenlemişti.1908 yılında Anneler Günü ilk defa resmi olarak kutlandığında, insanlar babalar için de özel bir gün olması gerektiğini düşündü. O yıllarda anneler gibi babaların da her yıl düzenli olarak onurlandırılması gerektiği fikri ortaya çıktı. Ancak Anneler Günü, Anna M. Jarvis’in uzun yıllar süren çabaları sonucunda resmiyet kazanmıştı. Benzer bir hareketin Babalar Günü için de yapılması gerekiyordu. Fakat tüm çabalara rağmen Amerika’da babaları onurlandırmak için kutlanan bu özel gün 1972 yılına kadar resmiyet kazanmadı.
İlk Babalar Günü kutlaması
Babalar Günü fikrini ilk ortaya atan isim: Sonora Smart Dodd
5 Temmuz 1908’de Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk Babalar Günü etkinliğine Batı Virginia kilisesi sponsor oldu. 1907 yılının Aralık ayında Monongah’taki Fairmont Coal Company madenlerinde meydan gelen patlamada ölen 362 erkeğin anısına o gün bir Pazar vaazı düzenlendi. Ancak bu vaaz tek bir seferlikti, yıllık bir etkinlik olarak algılanmadı. Ertesi yıl, Sonora Smart Dodd isimli bir kadın, Anneler Günü hakkında bir kilise vaazı dinlerken, babalar için de bir kutlama gününün olması gerektiğini düşündü. Bu fikrini hayata geçirmek için kiliselere ve hükümet yetkililerine gitti. Sonunda başarılı oldu. Washington Eyaleti, 19 Haziran 1910’da ülkenin eyalet çapındaki ilk Babalar Günü’nü kutladı.
İlk başta Sonora Smart Dodd, Babalar Günü için kendi babasının doğum günü olan 5 Haziran tarihini önerdi. Hatta 5 Haziran gününün resmi olarak kabul edilmesi için dilekçeyle başvuru dahi yaptı. Fakat etkinlikleri düzenlemek için daha fazla zamana ihtiyaç duyan Spokane Belediye Başkanı, etkinlikleri iki hafta sonraya erteledi. Böylece Haziran ayının üçüncü Pazar günü Babalar Günü olarak kutlanmaya başladı. Babalar için yapılan ilk kutlamada, genç kadınlar bir kilise ayini sırasında babalarına kırmızı güller dağıttı. Babası ölmüş olan kadınlar ise beyaz güllerle kilisenin sepetlerini doldurdu. Kilise vaazının ardından Sonora Smart Dodd, şehirde bir at arabasıyla gezerek yolda gördüğü babalara gül ve hediyeler verdi. Sonora her yıl Haziran ayının üçüncü Pazar günü ülkenin çeşitli yerlerine giderek babaların günlerini kutlamaya başladı. Dodd’un çabası sayesinde bu fikir giderek popülerleşti ve ülke genelinde kabul gördü.
Babalar Günü’nün ticari kaygısı
Amerika’da babalar için özel bir gün olması fikri ilk ortaya atıldığında özellikle erkekler bu günle alay etmeye başladı. Çünkü bu günün; çiçek ve hediye satmak için “icat edilmiş” ticari bir girişim olduğu iddia ediliyordu. 20. yüzyılın başlarında kadınların ev dışında çalışması yaygınlaşmamıştı. Erkeklere alınan hediyeleri genellikle babaların kendisi ödüyordu. Dolayısıyla ilk başlarda Babalar Günü kimse için özel bir anlam ifade etmemişti. Hatta bu durum uzun bir dönem alay konusu oldu.
1920’li yıllar boyunca Babalar ve Anneler Günü’nün tek bir çatı altında kutlanması gerektiği düşünülmekteydi. Bunun için “Ebeveynler Günü” ismiyle yeni bir kutlama günü ilan etmek isteyen aktivistler ortaya çıktı. Ebeveynler Günü hareketinin savunucuları; her iki ebeveynin aynı gün onurlandırılması gerektiğini savunmaktaydı. Bu uğurda sayısız çaba verseler de 1929 yılında patlak veren Büyük Buhran, iki günün birleştirilmesi fikrini bir anda ortadan kaldırdı. İflasın eşiğine gelen reklamcılar, perakendeciler, kıyafet satıcıları ve diğer esnaflar ürünlerinin tanıtımını yaparak Babalar Günü’nü Amerika halkı için adeta ikinci bir Noel kutlamasına dönüştürdü.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Babalar Günü kutlamaları farklı bir boyut kazandı. Bu özel gün artık Amerikan askerlerini onurlandırmak ve onlara moral vermek için kutlanmaktaydı. Savaşta erkekler ön plandaydı. Bu nedenle babaları desteklemek aslında Amerikan birliklerini desteklemek anlamına geliyordu. İkinci Dünya Savaşı boyunca Babalar Günü’ne duygusal ve milli anlamlar yüklendi. Savaşın sonunda Babalar Günü federal düzeyde değil eyaletlerde kutlamaya devam ediyordu. Ancak günün anlam ve önemi tüm ulusta kabul görmüştü. 1972 yılına gelindiğinde Richard Nixon, Babalar Günü’nü federal bir tatil haline getiren bildiriyi imzaladı. Bugün ekonomistler, Amerikalıların Babalar Günü hediyelerine her yıl 17 milyar dolardan fazla harcadığını tahmin ediyor.
Babaların değişen rolü
Babalar Günü fikri ilk ortaya atıldığında Amerikalı erkekler için bu kutlama oldukça “kadınsı” gelmişti. Erkekler, kendi tabirleriyle çiçek ve hediyelerle evcilleştirilmek istemiyorlardı. Ancak savaş sonrası dönemde babalık kavramı tamamen dönüşüme uğradı. Babalar artık çocuklarının bakımına daha fazla zaman ayırıyordu. Erkekler gibi kadınlar da istihdama katılmaya başlamıştı. Kadın ve erkek arasındaki cinsiyet rolleri giderek silikleşmeye başlıyordu. Bu nedenle 20. yüzyılın ortalarında çocukların çiçek ve hediyelerle babalarına sarılması “kadınsı” bir etkinlik olarak görülmüyordu.
Dünyada Babalar Günü
Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde değil dünyanın farklı ülkelerinde Babalar Günü kutlamaları yapılıyor. Türkiye gibi pek çok ülke Haziran ayının üçüncü Pazar günü kutlamalar yaparken bazı ülkeler farklı tarihlerde Babalar Günü kutluyor. İşte o ülkelerden bazıları…
- 14 Mart – İran
- 19 Mart – Bolivya, Honduras, İtalya, Lichtenstein, Portekiz, İspanya
- 8 Mayıs – Güney Kore
- Haziran ayının ilk Pazar günü – Litvanya
- 17 Haziran – El Salvador, Guatemala
- Haziran ayının ikinci Pazar günü – Avusturya, Ekvador, Belçika
- Haziran ayının üçüncü Pazar günü – Bahamalar, Bangladeş, Bulgaristan, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Yunanistan, Guyana, Hong Kong, Hindistan, İrlanda, Jamaika, Japonya, Malezya, Malta, , Meksika, Hollanda, Pakistan, Panama, Paraguay, Peru, Filipinler, Porto Riko, Saint Vincent, Singapur, Slovakya, Güney Afrika, Sri Lanka, İsviçre, Türkiye, Birleşik Krallık, Venezuela, Zimbabve
- 23 Haziran – Nikaragua, Polonya, Uganda
- Temmuz ayının ikinci Pazar günü – Uruguay
- Temmuz ayının son Pazar günü – Dominik Cumhuriyeti
- Ağustos ayının ikinci Pazar günü – Brezilya
- 8 Ağustos – Tayvan, Çin
- 24 Ağustos – Arjantin
- Eylül ayının ilk Pazar günü– Avustralya, Yeni Zelanda
- Eylül Yeni Ay – Nepal
- Ekim ayının ilk Pazar günü – Lüksemburg
- Kasım ayının ikinci Pazar günü– Estonya, Finlandiya, Norveç, İsveç
- 5 Aralık – Tayland
