İngiliz biyoteknoloji şirketi Oxitec tarafından hazırlanan gen saldırısına uğramış böcekler, yerel sivrisinek popülasyonlarıyla çiftleşerek onların neslini yok etmesi için tasarlandı. Ancak, bazı bilim insanları projenin vahşi yaşama ve biyoçeşitliliğe vereceği zararlar konusunda uyarı yaptı.
Sivrisinekler, dang humması, zika virüsü ve sıtma gibi hastalıkların ısırdığı insanlara geçmesine neden oluyor. Bilim insanları bu soruna çare olması amacıyla laboratuvarda gen saldırısına uğramış sivrisinekler geliştirdi.
Söz konusu mutant böceklerin bu yaz ABD’de serbest bırakılacağı açıklandı. Araştırmacılar, genetiği deniştirilmiş sivrisinekler ile yerel popülasyonun çiftleşmesi sonucunda, bölgedeki enfekte sivrisinek popülasyonunun yok olmasını ya da sayısının azalmasını umut ediyor.
VAHŞİ DĞADA YIKIMA NEDEN OLABİLİR
Ancak, söz konusu teknoloji laboratuvar deneylerinde ümit vaat ederken, uzmanlar planın vahşi doğada korkunç bir yıkıma neden olabileceği konusunda uyarıyor.
"DOĞAYA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞE VEREBİLECEĞİ ZARARLARDAN DOLAYI ENDİŞELİYİZ"
Mutant böceklerin doğaya bırakılmasına ilişkin, The Conversation’da bir makale yazan bir grup doğa ve etik bilimcisi, “Söz konusu strateji, her yıl sivrisinek kaynaklı hastalıklardan etkilenen yüz milyonlarca insan için önemli potansiyel faydalar sağlıyor. Bununla birlikte, mevcut hükümet gözetimi ve genetik olarak değiştirilmiş sivrisineklerin bilimsel değerlendirmesi ele alındığında, bu durumun doğaya ve biyolojikçeşitliliğe verebileceğe zararlara ilişkin yeterli sorumluluğun alındığı hususunda endişeliyiz” ifadelerini kullandı.
FLORİDA VE TEKSAS'TA ONAYLANDI
Oxitec'in tartışmalı planı Mayıs ayında ABD Çevre Koruma Dairesi tarafından Florida ve Teksas'ta "deneysel kullanım" için onaylandı.
Bu yazdan itibaren, gelecek iki yıl boyunca her hafta milyonlarca genetik olarak değiştirilmiş erkek sivrisinek serbest bırakılacak.
YEREL SİVRİSİNEK POPÜLASYONU YOK EDİLECEK
Plan kapsamında, laboratuvarda yetiştirilen böceklerin, vahşi dişilerle çiftleştiğinde onların yavrularının ölü doğması sağlayarak yerel sivrisinek popülasyonunun yok edilmesi hedefleniyor.
Uzmanların bildirdiğine göre sadece dişi sivrisinekler ısırıyor, yani Oxitec'in mutant erkek sivrisinekleri hastalık yayamayacak.
Sıtma gibi sivrisinek kaynaklı hastalıklar, ABD’de iklim değişikliği nedeniyle Güney Amerika'daki böcek popülasyonlarınının kuzeye yolculuk etmesinden dolayı artıyor.
Bununla birlikte, bilim insanları, Florida ve Teksas'taki projeler için gözetim eksikliğinden endişe duyuyorlar. Brezilya'da, daha önce benzer bir projede Jacobina kentinde milyonlarca mutant böcek serbest bırakıldı. Süper dirençli sivrisinekler , hastalık yaymasa da bölgeyi istila etti ve Brezilyalılara zor zamanlar yaşattı.
Oxitec'in çalışmaları, çevreyi korumaya adanmış bir hayır kurumu olan Friends of the Earth adlı kuruluş tarafından da ağır bir şekilde eleştirildi.
2012 yılında, kuruluş üyesi Eric Hoffman, "Sivrisinek denemeleri, çevre, insan sağlığı ve etik risklerin kapsamlı ve tarafsız bir şekilde gözden geçirilmemesi durumunda ilerlememelidir” açıklamasını yapmıştı.
