Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık ile ticareti limanlarında gümrüğe tabi tutulurken, Londra, AB’den İrlanda protokolünün değiştirilmesini talep ediyor. Avrupa Birliği (AB) ile üyelikten ayrılan Birleşik Krallık arasında Kuzey İrlanda, Cebelitarık ve balıkçılık gibi Brexit kaynaklı önemli konularda ihtilaflar devam ederken tarafların yakın zamanda uzlaşı sağlaması beklenmiyor. Brexit’le AB üyeliği sona eren Birleşik Krallık’ın birlik ülkeleri ile arasındaki pek çok sorunu çözememiş olması taraflar arasındaki gerilimi yükseltti. Birleşik Krallık, Brexit nedeniyle başta İrlanda, İspanya ve Fransa olmak üzere AB ülkeleri ile çeşitli konularda yoğun biçimde anlaşmazlık yaşıyor.
AB ve Birleşik Krallık arasında ayrılık sürecinin başından beri tartışmalara neden olan konuların başında Kuzey İrlanda geliyor. İrlanda Adası’nda Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren “Hayırlı Cuma Anlaşması” gereği, İrlanda ve Kuzey İrlanda arasında fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Brexit Ayrılık Anlaşması’nın bir parçası olarak imzalanan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticari ilişkileri düzenliyor.
Protokole göre, Brexit’e rağmen Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük kurallarına tabi olmaya devam ediyor. AB kuralları gereği Tek Pazar’a, dolayısıyla Kuzey İrlanda’ya İngiltere gibi artık AB üyesi olmayan bir ülkeden bazı ürünlerin doğrudan gönderimi sona erdi. Bu nedenle resmi olarak Birleşik Krallık egemenliğinde yer alan Kuzey İrlanda’nın İngiltere ile ticareti limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor. Limanlarda ve denizde gümrük kontrolleri yapılması kararının uygulaması ise pratikte ciddi sorunlara neden oluyor. Bu durumda Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda’ya pek çok ürünü doğrudan gönderemiyor. Özellikle, Birleşik Krallık’tan Kuzey İrlanda’ya sosis, salam ve kıyma gibi ürünlerin gidemeyecek olması İngiltere tarafında büyük rahatsızlığa neden oluyor. Bu nedenle İngiltere, Brexit anlaşmasının tam olarak uygulamaya koymuyor ve söz konusu ürünlerin gönderilmesine “kesintisiz” biçimde devam ediyor. İngiltere’nin Kuzey İrlanda’ya gidecek ürünlere gümrük denetimi yapmayı devamlı “erteleme” yoluna giderek anlaşmaya uymaması AB tarafını rahatsız ediyor.
Protokolünün değiştirilmesi talebi
Londra, AB’den İrlanda protokolünün değiştirilmesini talep ediyor. Bu çerçevede Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda’ya ürün ihracatında denetleme yapılmamasını istiyor. Karşılıklı gümrük işlemlerinin basitleştirilmesi de İngiltere’nin istekleri arasında. Ayrıca, Birleşik Krallık, protokolün uygulanmasında yaşanacak uzlaşmazlıkların Avrupa Adalet Divanı’na taşınmasına ilişkin maddenin de değiştirilmesini talep ediyor. Londra, AB’nin protokolde değişiklik talebine yanıt vermemesi durumunda farklı tedbirler alabileceğini belirtiyor. İrlanda protokolün 16’ncı maddesi AB ve Birleşik Krallık’a ciddi ekonomik, sosyal ve çevresel zorlukların kalıcı olma eğilimi göstermesi durumunda tek taraflı olarak gerekli koruyucu önlemlerin alınmasına imkan veriyor. Bir tarafın bu maddeyi tetiklenmesi Brexit anlaşmasının “askıya alınması” anlamını taşıyor. Londra ve Brüksel, Kuzey İrlanda’dan dolayı yaşanan sorunları aşmak için farklı yaklaşımlar ortaya koyuyor. Başta bu duruma sıcak yaklaşmayan AB’nin yakın zamanda protokolün güncellenmesi amacıyla masaya çeşitli öneriler koyması bekleniyor.
AB ile Birleşik Krallık arasında Brexit kavgası yeniden alevlendi
Brexit’le AB üyeliği sona eren Birleşik Krallık’ın birlik ülkeleri ile arasındaki pek çok sorunu çözememiş olması taraflar arasındaki gerilimi yükseltti. Birleşik Krallık, Brexit nedeniyle başta İrlanda, İspanya ve Fransa olmak üzere AB ülkeleri ile çeşitli konularda yoğun biçimde anlaşmazlık yaşıyor
