banner913
banner932
banner1012

Covıd aşısı hâlâ gerekli mi?


Prof. Dr. Barlas Aytaçoğlu

Prof. Dr. Barlas Aytaçoğlu

Okunma 27 Haziran 2022, 12:05

Değerli okurlar,
 
COVID-19 ortaya çıktığından beridir Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 12 Haziran 2022 itibariyle, dünya çapında 533 milyondan fazla teyit edilmiş vaka ve 6,3 milyondan fazla ölüm rapor edilmiştir  (1). Yine aynı rapora göre Ocak 2022 başından beridir görülen beş haftalık düşüşün ardından, haftalık ölümlerin sayısının yeniden arttığı ve 8700'den fazla ölüm gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Ölüm miktarlarında meydana gelen artış %4 olarak hesaplanmaktadır. Bölgesel düzeyde incelendiğinde ise, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde haftalık yeni vaka sayısı artışı %58, Güneydoğu Asya Bölgesi'nde %33 ve Amerika Bölgesi'nde %13 olarak hesaplanmıştır (1). Ayrıca kıta Avrupa ülkelerinden Almanya, Portekiz ve önemli oranda Fransa ve İtalya bu artışlardan etkilenmiş olarak raporda yerlerini almışlardır. Bölgesel düzeyde COVID-19 nedeniyle ölümlere bakıldığında ise Amerika ve Pasifik bölgesi başı çekmektedir.
Belli bölgelerde pandeminin hız kestiğine dair ön işaretler olması nedeniyle bazı araştırmacılar ve kuruluşlar COVID-19’un pandemiden endemiye dönmek üzere olduğunu hatta dönmesi gerektiğini vurulamaktadırlar (2) ancak ne Hastalık Önleme Merkezi (CDC) ne de DSÖ henüz bu konuda bir karar bildirmemişlerdir. Yani COVID-19 için "pandemi" kararı halen geçerliliğini korumaktadır. Her ne kadar bazı ülkeler yapılan test sayılarını azaltmış olsalar ve ortaya çıkan pozitif vaka sayılarında güvenilir sonuçlar elde edemeseler de DSÖ seçilmiş bölgelerde doğru sayılarda test yapılmasını ve virüsün seyrini takip etmek bakımından doğru rakamların elde edilmesini sağlamaya çalışmaktadır. Diğer taraftan mutasyonlar sonucu gelişen yeni varyantların da takibini yapmak için ciddi bir gayret gösteren DSÖ aşı üreticileri ile de bilgi paylaşımı ve görüş alış verişi içerisinde hareket etmektedir.
2 Haziran 2022 tarihinde New England Journal of Medicine dergisinde yayınlanan bir makaleye göre dünyada toplam 344 farklı şirket tarafından aşı geliştirme çalışması başlatılmış ve bunlardan günümüzde 31 tanesi DSÖ’nün ön onay veya onayı ile yaygın şekilde kullanılmaya başlanmış ve hâlâ daha kullanılmaktadır (3). Her aşı ürününün farklı özellikleri, avantajları ve dezavantajları vardır ve ülkelerin sağlık politikalarındaki kararlara rehberlik etmek için birden fazla faktör dikkate alınmaktadır. Farklı ülkeler ve onların sağlık hizmetleri platformları, farklı alt topluluklar ve yaş grupları, değişik platformlarda geliştirilen farklı aşı ürünlerinden yararlanabilir. Aşı programlarının kolaylığı, rutin programlarda kullanıldığı zamanki etkinliği, maliyet, soğuk zincir lojistiği ile ilgili hususlar ve yerel veya bölgesel üretim olanakları aşıların topluluklar tarafından kabul edilebilirliği açısından aşıların emniyet sınırları kadar önemli faktörlerdendir. Bu nedenle pek çok farklı aşı geliştirilmesi için uğraş verilmesi normaldir.
DSÖ sayfasından aldığım bilgilere göre COVID-19 aşılarının koruruyucu etkilerinin tam olarak ne kadar sürdüğünü hâlâ tam olarak bilmiyoruz, ancak mevcut veriler çoğu insanın en az 6 ay boyunca ciddi hastalıklara ve ölüme karşı güçlü korumaya sahip olduğunu gösteriyor (4). DSÖ Bağışıklama Uzmanları Stratejik Danışma Grubu (SAGE), insanlara birincil aşılama serisi tamamlandıktan 4-6 ay sonra rapel (tekrar) dozlar verilmesini tavsiye etmiştir. Özellikle bölgesel ya da global anlamda önerilmesi halinde COVID-19'dan kaynaklanan ciddi hastalık ve ölümlere karşı korumayı güçlendirmek için bir destek dozu alınması tavsiye edilmektedir.
Vücudumuzun bağışıklığı, daha yaşlı veya altta yatan tıbbi olumsuz durumları veya kronik hastalıkları olan veya virüse yüksek düzeyde maruz kalan kişilerde daha hızlı düşebilir, bu nedenle SAGE, daha az öncelikli gruplara tekrar aşıları yapılmadan evvel daha yüksek öncelikli grupların güçlendirici (hatırlatıcı) dozlarının yapılmasını önermektedir.
Değerli okurlar, belli bir azalma eğilimine girse de yukarıda verdiğim rakamlara paralel olarak henüz ortadan kalkmamış bir pandeminin varlığında aşılanma konusunda gönülsüzlük veya ihmal aşı üreticilerinin de üretimlerinin azalmasına neden olacak bu durumda ataklar ya da ani artış dönemlerinde üstelik de varyantları da kapsayacak şekilde aşıların yeniden üretime geçirilmesi için en az 3 ay ya da daha fazla zamana ihtiyaç duyulacaktır (5) dolayısıyla vaktinde müdahaleler de aksayabilecektir.
Tüm bu bilgileri toparladığımızda özetle pandeminin devam ettiğini, bazı önlemlerin gevşetilmesine rağmen hastalığın özellikle aşısızlardaki ve riskli topluluklardaki (60 yaş üstü, kronik hastalıklı...v.b) öldürme gücünün ve oranının aynı düzeyde devam ettiği, küresel düzeyde seyahatlerin de yaşandığı göz önüne alındığında aşısız olmanın pandeminin kontrol altına alınmasını zorlaştırdığı ve hatta yeni mutasyonlarla yeni varyantların ortaya çıkmasına yardımcı olduğu açıkça ortadadır. Bu nedenle en azından risk gurubundaki kişilerin ve özellikle toplu mekanlarda çalışanların rapel (hatırlatma) aşılarını yaptırmaları önemli görünmektedir. Güvenli tarafta olmak olasılıklı tarafta olmaya tercih edilmelidir diye düşünüyorum. Son olarak maske, mesafe ve hijyen resmi olarak devletlerin tedbirler paketinden çıkarılmış olsa da DSÖ bireysel anlamda bu uygulamaların devam etmesini 17 Mayıs 2022 tarihli güncellemesinde tavsiye etmektedir bilgisini de paylaşmak isterim (4).
 
Sağlıklı günler diliyorum.
 
Panikle daha kötü oluruz, bilgiyle ve uygulamayla güçleniriz.
 
 
1. https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---15-june-2022
2. https://www.ama-assn.org/delivering-care/public-health/how-we-will-know-when-covid-19-has-become-endemic
3. N Engl J Med 2022; 386:2140-2142
4. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/coronavirus-disease-(covid-19)-vaccines?gclid=CjwKCAjw-8qVBhANEiwAfjXLrqhfe-CCSq5hVxn8CYhbjaC8EiYg3UapBClf5n5Ex91XtbxsDUZF5RoCg98QAvD_BwE&topicsurvey=v8kj13)
5. https://www.sozcu.com.tr/2022/dunya/ugur-sahinden-korkutan-corona-virusu-uyarisi-7202298/?utm_source=ilgili_haber&utm_medium=free&utm_campaign=ilgilihaber
 
Yorum Ekle
İsim
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.