“Herkes ipin ucunu bıraktı”

KKTC’de 20 aydır Covid-19 salgınıyla mücadele ediliyor. Maske, sosyal mesafe ve hijyen kurallarının göz ardı edilmesi, sonbaharın gelmesi ve kapalı alanlarda geçirilen zamanın artmasıyla vaka sayıları 300’lere ulaştı.
KKTC’de şu an 2 bin 52 kişi koronavirüs tedavisi görüyor. Hastaların 483’ü otel veya hastanede, bin 569’u da evde.  
Salgınla mücadelenin gizli kahramanları olarak anılan Filyasyon Birimi, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’ndeki Onkoloji binasının 5’inci katında 103 kişilik bir ekiple çalışıyor. Kimler pozitif, kimler temaslı, kimler ev, kimler otel karantinasında, hastaneye yatan hasta sayısı, tüm veriler burada toplanıyor. 
Hemşirelerin de yer aldığı Tarama ekibinde 58, 1102 İhbar ve Covid Danışma Hattı’nda 14, Pozitif Hasta Arama ekibinde 10, Temaslı Takip Ekibinde 7, İstatistik ve Sürveyans ekibinde 4, Pozitif Hasta Taşıma ekibinde 5, Otellere İhtiyaç Taşıma ekipte 5 kişi 08.00-24.00 saatleri arasında görev yapıyor. 
Vakalardaki artışı değerlendiren Filyasyon Birimi Sorumlusu Dr. Şebnem Benar, “İnsanlara bıkkınlık, ‘ne olacaksa olsun’ düşüncesi geldi… Herkes ipin ucunu bıraktı” dedi.
Denetimsizlik nedeniyle vakaların arttığını da söyleyen, Benar, çoğu yere girişlerde insanlara AdaPass bile sorulmadığını söyledi. 
Vatandaşları kurallara uymaları konusunda uyaran Benar, “Bir tarafta Covid-19 nedeniyle nefes alamayan hastalar, diğer tarafta hiçbir şey yokmuş gibi gezen, kuralları yok sayan insanlar var… Sağlık çalışanları iki dünya arasına sıkıştı” şeklinde konuştu.
FİLYASYON BİRİMİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Filyasyon Birimi’nin nasıl çalıştığını da anlatan Dr. Şebnem Benar, KKTC genelindeki 11 laboratuvarın PCR testi pozitif çıkan hastaları kendilerine bildirdiğini söyledi ve şöyle devam etti:
“Laboratuvarlardan bilgi geldikçe pozitif hastaları telefonla arıyoruz. Arama anında sistemde hasta adına dosya açıyor, kimlik bilgisi, genel sağlık durumu, nerede, kimlerle yaşadığı, temaslıları kim bu bilgileri arıyoruz. Bu bilgiler doğrultusunda temaslılar için ayrıca bir dosya açıyoruz.”
Temasın yakın ve uzak temas şeklinde iki şekilde değerlendirildiğini söyleyen ve “Bizim için yakın temas önemli” diyen Dr. Benar, şunları kaydetti:
“Temaslılara yönetilen bazı sorular var; ‘Pozitif hasta ile kapalı alanda ne kadar süre kaldı, maskesi var mıydı, kapı-pencere açık mıydı, klima çalışıyor muydu? … Kapalı alanda maskesiz 15 dakikadan fazla, maskeli yarım saatten fazla kaldıysa kişi yakın temaslı sayılıyor… İnsanlar temas denince ten teması sanıyor, ‘kimseye dokunmadım’ diyor oysa aynı ortamda bulunmak, çalışmak da temastır.”
Filyasyon Birimi’nin okullarla ilgilenen bir ekibi olduğunu da aktaran Benar, şunları anlattı:
“Bir sınıfta son 10 gün içinde 3 veya daha fazla pozitif vaka çıkarsa sınıf kapatılıyor. Bir vaka varsa ona 1-1,5 metrede yakın olan öğrenciler yakın temaslı kabul ediliyor. Teneffüste oynadığı arkadaşları da yakın temaslı sayılıyor. Bu çocuklar evlerinde izole oluyor. Çocuk 12 yaşından küçükse takip bilekliği ebeveynine takılıyor…”
“HERKES HER ŞEY İÇİN 1102’Yİ ARAMAYA BAŞLADI… SİSTEM KİLİTLENİYOR”
1102 ihbar ve Covid Danışma Hattı’yla ilgili de bilgi veren Benar, bu alanda zaman zaman sorun yaşadıklarını söyledi ve şunları kaydetti:
“Herkes her şey için 1102’yi aramaya başladı. Aşılarla ilgili sorular için bile burayı arayan, ‘Covid geçirdim, aşı olayım mı?’ diye bize soranlar var.  Amaç dışındaki bu aramalar bizi zorluyor, sayı olarak zaten azız…Sistem de kilitleniyor ama yine de elimizden geldiğince arayanlara yardımcı olmaya çalışıyoruz.
Bilekliği olanlar bize buradan ulaşıyor, bahçesine, hayvanına bakmak için dışarı çıkmak isteyenler, test yaptırmaya gideceklere belirli süre aralığında gerekli uyarıları da yaparak izin veriyor,  bilekliklerin alarmları süreliğine kapatıyoruz… Temasını gizleyenler de bu hatta ihbar ediliyor...”
Pozitif ve temaslıların olduğu otellerde hemşirelerin 24 saat çalıştığını yineleyen Benar, şöyle devam etti: 
“Hastaların takipleriyle ilgili her gün liste alıyorum. Hastalara günde 2 kez mutlaka ateş, nabız ve kandaki oksijen satürasyonu için bakılıyor. Tansiyonu olanların tansiyonuna, diyabeti olanların da kan şekerine bakılıyor. Otellerde bir problem de varsa hemşireler aracılığıyla bana iletiliyor.”
Tarama ekiplerinin vaka görülen yerlerde PCR taraması yaptığını, okullara, Pazar yerine gidildiğini belirten Benar, İstatistik ve Sürveyans ekibinin de günlük raporları hazırladığını söyledi.  
Pozitif kişilerin otele mi yerleştirileceği, ev karantinasında mı, hastanede mi kalacağına hekimlerin karar verdiğini belirten Benar, şöyle devam etti:
“Tüm hastalar pandemi hastanesine geliyor. Aracı varsa, gelebilecek durumdaysa hasta kendi geliyor değilse şoför alıyor. Hastalar belirli saatlerde doktorlar tarafından muayenene ediliyor. Muayene sonrasında doktorlar uygun görürse hasta eve gönderiliyor, takip gerektiriyorsa otele yerleştiriliyor, yatışı gerekiyorsa hastaneye alınıyor. Yani son karar pandemi hastanesinde veriliyor.
Telefon görüşmesinde hastaya evde kalacak uygun ortamı, birlikte yaşadığı kronik hasta olup olmadığı zaten soruluyor. Eğer şartlar uygunsa, sistemde yığılma olmaması için bileklik kodu önceden hastanın cep telefonuna gönderiliyor. Ev karantinasında kalacak hastalara on-call çalışan hekim numarası da veriliyor.
Yakın temaslı, pozitife dönme ihtimali yüksek ve evinde kronik hastası olanları da temaslı oteline yerleştiriyoruz ama insanlar mümkün mertebe evlerinde kalmak istiyor…”
Evdeki ortamın uygunluğunun denetlenip denetlenmediğinin sorulması üzerine Dr. Benar, böyle bir denetim olmadığını, insanlara güvenmeyi seçtiklerini söyledi.