Samanlıktaki iğne bulundu: Yıldız patlaması yaşanmadan oluşan kara delik tespit edildi

 

Gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi'ne bitişik bir galakside, kozmik bir "samanlıkta iğne" dedikleri şeyi tespit ettiler.

Keşfedilen kara deliğin hem uykuda olduğu hem bir yıldız patlaması olmadan ortaya çıktığı belirtildi. Kara deliklerin neredeyse tamamı bir yıldızın ölüp patlamasıyla ortaya çıkıor.

Kara delikler yerçekimi olağanüstü derecede yoğun olan nesnelerdir bu nedenle kara deliklerden ışık bile kaçamaz.

X-IŞINI YOK
Araştırmacılar bunun bilinen diğer tüm kara deliklerden farklı olarak "X-ışını sessizliği" barındırdığını söyledi. Kara delikler, güçlü çekim kuvveti nedeniyle yoğun miktarda X-ışını radyayonu yayarlar. Bu kara delik uykuda olduğu için güçlü bir çekim kuvvetinden dolayısıyla X-ışını yayımından mahrum.

Güneşimizden en az dokuz kat daha büyük bir kütleye sahip olan kara delik Büyük Macellan Bulutu galaksisinin Tarantula Bulutsusu bölgesinde tespit edildi. Kara delik Dünya'dan yaklaşık 160 bin ışıkyılı uzaklıkta bulunuyor. Bir ışık yılı, ışığın bir yılda kat ettiği mesafedir bu da 9,5 trilyon kilometreye denk geliyor. 

Tespit edilen kara delik yalnız değil. Yanında birlikte döndüğü bir başka yıldız var. Söz konusu yıldız Güneş'in kütlesinin yaklaşık 25 katı kütleye sahip son derece parlak ve sıca. Bu sözde ikili sisteme VFTS 243 adı verildi. Araştırmacılar, yoldaş yıldızın eninde sonunda bir kara delik olacağına ve diğeriyle birleşebileceğine inanıyorlar.

Nispeten yaygın olduğu düşünülen uyuyan kara delikler, çevreleriyle çok az etkileşime girdikleri için tespit edilmesi zordur. Daha önce önerilen çok sayıda aday sonradan yapılan bilimsel çalışmalarla çürütüldü.

"SAMANLIKTA İĞNE TESPİT ETTİK"
Nature Astronomy dergisinde yayınlanan çalışmanın baş yazarı, Amsterdam Üniversitesi'nde astronomi alanında araştırma görevlisi olan Tomer Shenar, "Zorluk bu nesneleri bulmaktır. Samanlıkta iğne tespit ettik" dedi .

Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden astronom ve çalışmanın ortak yazarı Kareem El-Badry, "Gökbilimcilerin on yıllardır aramalarından sonra keşfedilen türünün ilk nesnesi" ifadelerini kullandı.
 
Araştırmacılar, Avrupa Güney Gözlemevi'nin Şili merkezli Çok Büyük Teleskopu'ndan altı yıllık gözlemleri kullandılar.

KARA DELİKLERİN KATEGORİLERİ

Kara deliklerin farklı kategorileri vardır. En küçüğü, yaşam döngülerinin sonunda büyük kütleli bireysel yıldızların çöküşüyle oluşan yıldız kütleli kara deliklerdir. Ayrıca, çoğu galaksinin merkezinde bulunan devasa süper kütleli kara delikler kadar orta kütleli kara delikler de vardır.

Kara delikler özünde karanlık nesnelerdir. Herhangi bir ışık yaymazlar. Bu nedenle, bir kara deliği tespit etmek için genellikle, bir parlak yıldızın ikinci, algılanmayan bir nesnenin etrafında hareketi incelenir. Yerçekimi uzayda temel kural koyuculardan biridir. Eğer bir yıldız siyah olarak gözüken bir notkanın etrafında dönüyorsa orada bir kara deliğin varlığından söz edilebilir.
Tipik olarak, büyük kütleli yıldızların kara deliklere çökmesinin, güçlü bir süpernova patlaması ile ilişkili olduğu varsayılır. Bu durumda, Güneş kütlesinin belki de 20 katı olan bir yıldız, can çekişirken malzemesinin bir kısmını uzaya fırlattı, sonra patlama olmadan kendi üzerine çöktü.

YÖRÜNGESİ DAİRESEL
Yoldaşıyla birlikte yörüngesinin şekli, bir patlamanın olmadığına dair kanıt sunuyor.

Shenar, "Sistemin yörüngesi neredeyse tamamen daireseldir" dedi. Shenar, bir süpernova meydana gelseydi, patlamanın kuvvetinin yeni oluşan kara deliği rastgele bir yönde iteceğini ve dairesel yerine eliptik bir yörünge oluşturacağını belirtti.
Kara deliklerherhangi bir malzemeyi -gaz, toz ve yıldızları - yerçekimsel kuvvetiyle yakalayabilir.