Facebook’tan Google’a, Uber’den Tesla’ya kadar birçok dev firmanın adına leke süren bu olaylar, tarihin her döneminde “2018 yılına damga vuran teknoloji skandalları” olarak anılacak ve hafızalardan silinmeyecek. Şimdi sözü daha fazla uzatmayalım ve yakın geçmişe göz atarak hafızalarımızı tazeleyelim.
1. Uber ve Waymo arasında geçen teknoloji hırsızlığı davası
Google’ın sürücüsüz araç teknolojisine benzer bir teknoloji üzerinde çalışan Waymo muhtemelen çoğu kişinin bilmediği bir firmadır. Uber’i ise bilmeyen yoktur desek abartmış olmayız. 2018’in Şubat ayında bu iki firma, tam anlamıyla birbirlerine girdiler. Mahkemeye taşınan olayda Waymo firması, ticari sırlarını çaldığı için Uber’i dava etti. Konu ise tabii ki Waymo firmasının sürücüsüz otomobil teknolojisiydi. Davayı Uber kaybetti ve Waymo firmasına tazminat ödemeyi kabul etti. Ortaya da doğal olarak astronomik bir rakam çıktı. Waymo firması bu davadan 245 milyon dolara eşdeğer tazminat aldı.
2. Google’ın Amerikan Savunma Bakanlığı ile yaptığı gizli proje
Google’ı nasıl bilirsiniz? Hayatı kolaylaştıran, yaşamı renklendiren, bilgi deposu ve barış yanlısı değil mi? Görünen o ki büyük teknoloji firmalarına hayata renk katma konusunda çok da güvenmemek gerek. Takvimler 2018’in Mart ayını gösterirken Gizmodo tarafından paylaşılan bir haberle Google’ın Amerikan Savunma Bakanlığı’yla birlikte yürüttüğü gizli proje ortaya çıkarıldı. Project Maven adıyla anılan proje, Google’ın yardımıyla geliştirilen ve savaş ortamında kullanılacak bir yapay zekâ üzerineydi. Misillerin isabetini artıran, yani karanlık anlamıyla daha fazla sivilin ölmesine sebep olan bu proje Google’ın imajını epey sarstı. Artan baskılar üzerine projeden çekildiğini duyuran Google, beyanları gerçekleri yansıtıyorsa 2019 yılında bu proje için kontrat yenilemeyecek.
3. Sürücüsüz Uber aracının Arizona’da bir kadını öldürmesi
Yıllardır üzerinde çalışılan ve 2018 yılında yoğun bir şekilde test edilen sürücüsüz araç teknolojisi en sonunda bekleneni yaptı ve bir kişinin ölümüne sebep oldu. 2019’un Mart ayında Tempe – Arizona’da yürümekte olan bir kadın, Uber bünyesinde geliştirilen bir sürücüsüz otomobil tarafından öldürüldü. Bugüne kadar otonom araçların insan öldürmesine dair ilk vaka olma özelliği taşıyan olay tüm dünyada büyük ses getirdi. Bu olayın ardından Uber, sürücüsüz otomobil testlerine ara vermek zorunda kaldı. Şu sıralar yeni sürücüsüz araçları yollara çıkarmaya hazırlanan Uber umarız daha fazla can almaz.
4. Facebook’un 87 milyon kullanıcısını etkileyen Cambridge Analytica krizi
Kişisel verilerin korunması başlığı 2018 yılında çok gördüğümüz başlıklardan biriydi. Bu konunun öne çıkmasında Facebook’un çok büyük rolü oldu. 2016 yılında Donald Trump’ın başkanlık kampanyalarını da yürüten Cambridge Analytica firmasıyla çalışan Facebook, Mart 2018’de bu firmayla çalışmalarını durdurduğunu açıkladı. Bu haber normal bir haberdi, ancak alt başlığı son derece korkunçtu. Cambridge Analytica firması, Facebook ile çalıştığı dönemde 87 milyondan fazla kullanıcının bilgilerini izinsiz toplamış ve veritabanına eklemişti. Tüm dünyada “#DeleteFacebook” hashtag’iyle paylaşılan olay yılın en büyük skandallarından biriydi.
5. Facebook’un Myanmar’daki azınlık gruplarına yönelik nefreti ateşlediği iddiası
2018’in Mart ayında bir başka skandalın odağı yine Facebook oldu. Birleşmiş Milletler ve diğer insancıl dayanışma grupları, hep bir ağızdan Facebook’u protesto ederek sosyal medya devine zor günler yaşattı. Konu, Myanmar’daki etnik azınlıkların yaşadığı baskının Facebook’ta kontrol edilmemesiydi. Sahte haberler, nefret söylemleri ve bilgi manipülasyonlarıyla adeta bir çöplüğe dönüşen Facebook, 700 bin Müslümanın cinayetler ve tecavüzler eşliğinde kaçmak zorunda kaldığı acı olaylarda üstüne düşen görevi yapamamıştı.
6. Mark Zuckerberg’in ifadesinin alınması
Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, listenin üst sıralarında görebileceğiniz üzere çok zor bir 2018 yılı geçirmişti. Cambridge Analytica faciası ve yalan haberlere bir türlü engel olamaması yüzünden toplumsal huzursuzluklara yol açan Facebook’un hesabı tabii ki ünlü CEO’su Mark Zuckerberg’den soruldu. Tam beş saatlik ifade sırasında bolca ter döken Zuckerberg, birçok önemli soruyu cevapsız bırakmayı tercih etti.
7. Google’ın Android işletim sistemi tekelciliği yüzünden 5 milyar dolar ceza yemesi
Google’ın Android işletim sistemi son yıllarda hayatımızın önemli parçalarından biri haline geldi. iPhone ya da Windows Phone tercih eden biri değilseniz, Android işletim sistemini tercih etmeye mahkumsunuz diyebiliriz. 2018 yılında teknoloji dünyasında yaşanan skandallardan biri de tam olarak bu mahkumiyetle alakalı. Avrupa’nın tekelcilik araştırmalarında hedef haline gelen Google, mobil cihaz üreticilerine yaptığı “ön yükleme” baskılarından dolayı tam 5 milyar dolar cezaya çarptırıldı.
8. Google’ın Çin için sansürlü arama motoru projesini yeniden hayata geçirme denemesi
2018’in Ağustos ayında Google’ın bir Çin projesini yeniden hayata geçirmeye çalıştığı ortaya çıkmıştı ve teknoloji gündemi epey karışmıştı. Kod adı “Dragonfly” olan proje, Çin için özel olarak tasarlanan sansürlü bir arama motoruydu. Bu arama motoru, Çin’in otoriter yönetiminin çok rahat bir şekilde müdahale edebileceği şekilde tasarlanacaktı ve veri merkezleri Pekin ya da Şangay civarında konumlandırılacaktı. Google cephesini epey geren projenin devam edip etmeyeceği şimdilik bilinmiyor.
9. Bir tweet ile 20 milyon dolar ceza ödemek zorunda kalan Elon Musk
Tesla firmasının ne kadar ünlü ve büyük olduğunu bilmeyen yoktur. Elektrikli otomobilleriyle neredeyse her gün gündeme gelmeyi başaran Tesla ve onun tarikat lideri haline gelen CEO’su Elon Musk, 2018’in skandallar listesinde olmasa olmazdı. Elon Musk’ın başını bir tweet belaya soktu. Bahsi geçen tweet’te, Tesla firmasını hissesi 420 dolar olacak şekilde kendisine özel bir firma haline getireceğini söyleyen Tesla, SEC’den darbe yedi. Bu tweet, Elon Musk’ın 20 milyon dolar ceza ödemek zorunda kalmasına sebep oldu.
10. Facebook’un hack’lendiğini duyurması ve 29 milyon kişinin bilgilerinin çalınması
2018 yılının Eylül ayında Facebook, çarpıcı bir haberle gündemin zirvesinde yerini aldı. Bir güvenlik açığı sebebiyle hacker’ların hedefi olan Facebook, bilindiği kadarıyla 29 milyona yakın kullanıcısının bilgilerinin çalınmasına engel olamadı. Facebook tarihindeki en kötü hack olayı olarak nitelendirilen vaka, #DeleteFacebook hashtag’inin hortlamasına sebep oldu. Sadece kullanıcıların ad ve soyadlarının değil, doğum tarihlerinin, telefon numaralarının ve yakınlardaki yer bildirimlerinin de çalındığı belirtilen hack skandalı 2018’in en çarpıcı olaylarından biriydi.
11. Google+ ağındaki 500 bin kullanıcının kişisel bilgilerinin ortaya çıkması ve Google’ın bu olayı örtbas etme çabası
The Wall Street Journal’ın Eylül 2018’de ortaya çıkardığı haberle gündeme gelen olayda, bir yazılım hatasının 500 binden fazla Google+ kullanıcısının bilgilerinin ortaya çıkmasına sebep olduğu bildirilmişti. Bu olayın Facebook cephesinde yaşanan Cambridge Analytica skandalına benzediğine dair haberler hızla artarken Google olayları örtbas etmeye çalışmış ve başarısız olmuştu. Google, yaşanan olaydan kısa bir süre sonra Google+ projesinin sonlandırıldığını duyurmuştu.
12. Android’in yaratıcısı olarak tanınan Andy Rubin’in oral seks skandalı
Google tarihindeki en güçlü isimlerden biri olan Andy Rubin, teknoloji camiasında Android platformunun yaratıcısı olarak bilinir. Bu kadar önemli bir işe imza atmış olmasına rağmen 2014 yılında Google’dan sessiz sedasız ayrılan Andy Rubin’in işten ayrılmasına dair detaylar 2018 yılının Ekim ayında ortaya çıkarıldı. The New York Times tarafından aktarılan habere göre Andy Rubin, 2013 yılında evlilik dışı ilişki içerisinde olduğu bir kadını bir otel odasında oral sekse zorlamıştı. Google tarafından yapılan araştırmayla bu olayın gerçek olduğu tespit edilmiş ve Andy Rubin’e işinden ayrılması için 90 milyon dolar teklif edilmişti. Bu dev istifa ücreti tam beş yıl boyunca gizli kalmış olsa da The New York Times’ın haberiyle açığa çıkmış oldu.
13. WhatsApp’ın Brezilya’daki seçimlere damga vurması
Facebook’un satın aldığı WhatsApp, şüphesiz dünyanın en popüler mesajlaşma uygulamalarından biri. Genellikle arkadaşlarımızla, akrabalarımızla, sevgilimizle ya da eşimizle konuştuğumuz WhatsApp maalesef artık amacından sapmaya başladı ve bir propaganda aracı olarak da kullanılabiliyor. 210 milyon kişiden oluşan nüfusunun 120 milyondan fazlasının WhatsApp kullandığı bilinen Brezilya da bu, yazılımın bir propaganda aracı olarak kullanılmasından derin yara aldı. Seçim döneminde WhatsApp üzerinden yayılan asılsız ve manipülatif propaganda bilgileri, iddialara göre seçimin kaderini belirledi. Olaylı seçimlerin sonunda başkanlık koltuğuna oturan Jair Bolsonaro, aşırı sağcı görüşüyle ülkede pek de sevilmeyen bir isimdi. Umarız benzer propaganda çalışmalarını yaklaşan yerel seçimlerde ülkemizde görmeyiz.
