Akıncı, “Buradan çok daha güzel haberleri ulaştırmak isterdik ama olmadı. Dünyanın sonu değildir. Biz Kıbrıs’ta hak ettiğimiz, alnımızın akıyla, onurlu bir toplum olarak yaşamanın yollarını bulacağız, bunu başaracağız” dedi.
Akıncı, Kıbrıs’ta çözüm için kendi nesillerinin son denemesini yaptıkları görüşünü yineleyerek, gelecek kuşaklar için daha zor olacağı değerlendirmesinde bulundu; “Genç kuşaklara başarılar dilerim ama bizden önceki nesiller Kıbrıs’ı bu hale getirdiler, biz bunu düzeltemeye, toparlamaya çalıştık, bunu başaramadık. Temenni ederim bundan sonraki kuşaklar daha iyisini yapsınlar” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Akıncı, Crans-Montana’da 28 Haziran’da başlayan ve bugünün erken saatlerinde sonuçsuz kaldığı açıklanan Kıbrıs Konferansı’nı, kaldığı Grand Hotel Du Golf and Palace’ta düzenlediği basın toplantısıyla değerlendirdi.
Cumhurbaşkanı Akıncı, konferansın başarısız olmasından duyduğu üzüntüyü ifade ederek ellerinden geleni yaptıklarını söyledi.
“5’Lİ KONFERANSIN MİMARI KIBRIS TÜRK TARAFI”
50 yıllık Kıbrıs sorununun son 2 yılında müzakere heyetiyle birlikte süreci yürüttüğüne işaret eden Akıncı, yaşanan süreçlere değindi ve “5’li konferansın toplanmasının en büyük mimarı Kıbrıs Türk tarafıdır. Eğer izim bu konuda istikrarlı ve inatçı çabalarımız olmasa inanın bu süreç buralara gelemezdi, gelemeyecekti” dedi.
“ÇOK YAKLAŞTIK ANCAK…”
İki tarafın da kazanacağı bir ortam yaratmanın mümkün olduğunu, o noktaya çok yaklaştıklarını belirten Akıncı, “Ancak iki tarafın da kaybettiği bir noktada bu iş maalesef olumsuz sonuçlandı” diye konuştu.
GUTERRES’İN TALEPLERİ
Objektif durum değerlendirmesi yapmak istediğini ifade eden Akıncı, bütün çalışmalarını eşitlik, güvenlik özgürlük içinde yaşanacak iki kesimli federal bir yapıyı kurmak için sürdürdüklerini vurguladı ve şöyle konuştu:
“Bu niteliklerin olmayacağı bir yapıyı da elbette içimize sindiremezdik ve halkımıza bunu önermezdik. Geçen hafta Cuma günü BM Genel Sekreteri Sayın Guterres geldi. Ondan önce 4 Haziran’da New York’ta vardığımız bir mutabakat vardı. Burada da yaptığımız temaslar çerçevesinde ortaya bazı başlıklar koydu. Bunlar toprak, siyasi eşitlik, mülkiyet, Türk ve Yunan vatandaşlarına eşit muamele, güvenlik ve garantilerle ilgiliydi. Bunları kendisi koydu. Tabi ki bu süreç içinde çalışmaların getirdiği bir nokta olarak… Ve dedi ki ‘eğer bunlarda bazı adımlar atılırsa, bu adımların karşılıklı olarak atılması kaydıyla bir sonuca varmak mümkün olacak’tı.
Bizim için, örneğin Rumlar açısından önemli addedilen bir yerin adını koymayarak ama ne olduğunun anlaşıldığı bir çerçevede Kıbrıslı Türklerin öngördüğü haritada bir düzenleme yapmak suretiyle o konuda Rumların beklentilerinin karşılanabileceğine inandığını ortaya koydu ve bizden bunu talep etti.
Siyasi eşitlikte dönüşümlü başkanlığın Rumlar tarafından kabul edilmesi ve kararlara etkin katılımın artık sorun olmaktan çıkarılmasının gerektiğini söyledi.
Mülkiyetle ilgili iki farklı rejimin uygulanmasının doğru olacağını, kuzeydeki Kıbrıs Türk kurucu devletinde kalacak mülklerde kullanıcıların gözetilmesi; toprak düzenlemesine tabi olacak ve güney Rum devletinin idaresine bırakılacak alanlarda da daha önceki mal sahiplerinin gözetilmesinin doğru bir yaklaşım olacağını değerlendirdi ve bu konuda iki tarafın birbirine yaklaşmasını önerdi.
Türk ve Yunan vatandaşlarına eşit muamelenin çözüme kavuşturulmasının doğru olacağını da bu paketin bir parçası olarak değerlendirilmesini Sayın Guterres önerdi. Adil bir muamele olursa bunun için de çıkış yolları bulunabileceğini öngördü.
Güvenlik ve Garantilerle ilgili olarak da ‘iki tarafı tatmin edebilecek yaklaşımlar söz konusu olabilir’ dedi. Bu anlamda Güvenlik ve Garantilerle ilgili yeni mekanizmaların da devreye konulabilmesini ve bu yeni sisteme adaptasyonun yapılabileceğini ifade etti.
Kısacası mevcut güvenlik ve garanti sistemi yerine yenisinin getirilebileceğiyle ilgili düşüncelerini paylaştı.
Askerlerin mevcudiyetini farklı bir paket olarak değerlendirdi. O konuda sayısal indirim söz konusu olabileceğini, geriye kalanların tamamen çekilebileceği ya da bir kısmının kalacağıyla ilgili olarak da dışişleri bakanlarının düzeyinin üstünde, başbakanların da dahil olacağı bir toplantıda bu konunun karara bağlanabileceğine ilişkin düşüncelerini bizlerle paylaştı.”
KIBRIS TÜRK TARAFININ GÖRÜŞLERİ
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, BM Genel Sekreteri Guterres’in tüm bunlarla ilgili taraflardan görüş istediğini, kendilerinin geçen pazartesi günü ayrıntılı şekilde düşüncelerini ortaya koyduklarını bildirdi.
Akıncı, önümüzdeki günlerde bunları daha ayrıntılı paylaşmamaları gerekebileceğini kaydederek “Çünkü bu konuda bir imaj yaratma çabası sezinliyorum diğer tarafta… Kıbrıs’a döndükten sonra bu konudaki kararımızı vereceğiz” dedi.
“GUTERRES’İN BİZDEN BEKLEDİĞİ TOPRAK AÇILIMINI YAPTIK ANCAK…”
Cumhurbaşkanı Akıncı, Kıbrıs Türk tarafının BM Genel Sekreteri’nin toprak konusunda beklediği açılımı yaptığını açıklayarak “İstediği olayı gerçekleştirdik. Dönüşümlü başkanlıkla ilgili olarak Rum tarafı önce bu kavrama tamamen karşı olduğunu ifade eden bir yazı sundu. Ondan sonra sürekli değiştire değiştire kabul edebileceği noktaya geldi ama neye karşılık? Bu kısmını es geçiyorlar. Dönüşümlü başkanlığı ancak toprakta kendilerinin sunduğu haritayı ve sıfır asker, sıfır garantiyi kabul ettiği takdirde Türk tarafı, onların da dönüşümlü başkanlığa evet diyebileceklerini söylediler” ifadelerini kullandı.
Rum tarafının toprakla ilgili Değirmenlik’ten Yeniboğaziçi’ne kadarki alanı isteyen yaklaşımının son saniyelerde “Annan Planı’ndaki harita” söylemine geçtiğini ve Annan Planı’nın istedikleri yerlerini alma yaklaşımı gösterdiğini, bu şekilde müzakere sürdürmenin doğru olamayacağını anlattı.
MÜLKİYET
Cumhurbaşkanı Akıncı, mülkiyet konusunda ise şöyle konuştu:
“Güneye bırakılacak alanlarda güneyde daha önce mülkünü kaybeden insanların daha çok tatmin edileceğini öngören yaklaşımlar sergiledik ancak kuzeyde kalacak olan yerlerde de kuzeydeki insanların huzurunun bozulmamasına çok büyük önem verdik. Yani iki kesimliliğin korunmasının ötesinde belirsizliğin olmayacağı bir düzenlemenin, hem insanların huzuru, hem ekonomik durum açısından hayati önem taşıdığının bilinciyle hareket ettik. Bundan dolayı ‘duygusal bağ kategorisi’ mülkiyet başlığında sürekli gündemde tutuldu. O çerçevede kriterler olmasını öteden beri istiyorduk. Somut kriterler yine önerdik. Kuzeyde kalacak kısımlarda içinde oturanların yıllardır ev olarak kullananların rahatsız edilmemesi ilkesini Genel Sekreter de gündeme getirdiği için ondan da cesaret alarak kriterleri olsun kabul edeceklerini bekledim. Ne yazık ki bu konuyu muğlakta bırakacak ‘Avrupa içtihatına gönderelim komisyon ona bakarak karar versin’ diye bir yaklaşım sergilediler.
Bu niçin kabul edilemez biliyor musunuz? Diyelim ki 15-20 bin ev ama farz edin ki sadece bin kişi dönmek istiyor. Hangi bin evdir o bin ev? Muğlakta bilinemez, kriter olmazsa bilemezsiniz. O zaman ister 40 yıldır, ister 30 yıldır o evde otursun herkes huzursuz edilecek.
Bir de getirdikleri bazı kategoriler nedeniyle ekonomimizi darmadağın edecek yaklaşımlar doğabilecek. Bütün bunları kabul etmek mümkün değildi.”
“OLAY SADECE ASKER KONUSU DEĞİL”
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Rum tarafının konferansın başarısız olması konusunu sadece asker ve güvenlik konularına bağladığını, bunun doğru olmadığını ifade ederek, BM Genel Sekreteri Guterres’in açıklamasına işaret etti ve olayın sadece asker konusundan dolayı bu noktaya gelmediğini kaydetti.
Baştan beri yaklaşım farkı bulunduğuna dikkat çeken Akıncı, tüm konuların ele alınacağı bir konferansı Rumların ısrarla sadece güvenlik ve garantiler konferansına dönüştürmeye çalıştığını ve bundan dolayı yıkıldı mesajı vermek için de ellerinden geleni yaptıklarını gözlemlediğini söyledi.
“AYLARDIR BU ÖNERİYİ YAPAN BENİM… TÜRKİYE DEĞİL”
Guterres’in “eşdeğer, adil muamele” dediği konuya da değinen Akıncı şunları ifade etti:
“Sizi temin ederim ki Türkiye’de yaşayan 80 milyon insanın Kıbrıs’a ya da Avrupa’ya intikal etmesini çağrıştıran hiçbir unsur yoktur. Malların, kapitalin serbest dolaşımıyla ilgili zaten gümrük birliği çerçevesinde yüzde 99’u halledilmiş meselelerdir. Kişilerle ilgilidir olay. Zaten öğrenciler ve turistlerle ilgili sorun yok. Bir tek gelip ikamet etmek isteyenlerle ilgilidir. Buradaki öneri de Türkiye’ye ait değildir, aylardan beridir bu öneriyi yapan benim. Nedir bilir misiniz? Kaç bin insan yaşıyor? 25-30 bini geçmiyor.
1974’ten bugüne dek ulaşan rakam 25-30 bin. Sayın Anastasiadis’e defalarca söyledim. Bundan sonrası için bire bir olsun. Yani bir Yunalı geliyorsa yerleşmeye, bir de Türk’e verelim bu imkanı… Çünkü bu 1960’tan beri gelen bir kavramdır. Demografik yapıya saygı göstermek kaydıyla biz bunu talep ettik.
Maalesef burada bile bu yaklaşımı göremedik. Şunun altını çizmek isterim. Avrupa Birliği bu konuda çok yardımcı olmaya çalıştı. Maalesef Rum tarafı Brüksel’e giderek provokasyon yapmaya yöneldiği halde onlar buradaki bütün çalışmalarda bu konunun büyütülecek bir konu olmadığını, çözülebileceğini defalarca söylediler.”
GÜVENLİK VE GARANTİLERDEKİ ÖNERİLER
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Güvenlik ve Garantiler başlığı konusunda ise şunları anlattı:
“Uygulama, yeni düzen yerleştikçe sistem çalıştıkça yeni güvenlik unsurlarının devreye girmesi ve tek yanlı müdahale hakkı gibi kavramların da makul süre sonrasında yeniden gözden geçirilmesine imkan veren anlayışların hakim olması için öneriler yaptık.
Daha çok işbirliği, karşılıklı karşılıklı güven; daha az asker, daha az garanti. Böyle bir perspektifle defalarca her söz aldığımızda bunu anlattık.
“KONFERANS RUMLARIN SIFIR ASKER, SIFIR GARANTİ SÖYLEMİYLE BAŞLADI, SIFIR ASKER, SIFIR GARANTİ SÖYLEMİYLE BİTTİ”
‘Bizden ilk günden sıfır askeri sıfır garantiyi istemeyin, bu süreç içinde o yöne doğru gidebilir, yerine yeni bir sistemi, tüm tarafların kabul edeceği sistemi enjekte ettikçe bu noktaya evrilebilir’ söylemlerimize rağmen maalesef bu konudaki ısrarlı tutumlarından bir an bile vazgeçmediler.
Konferans sıfır asker, sıfır garanti söylemiyle başladı, sıfır asker, sıfır garanti söylemiyle bitti.
Türkiye’nin bu konularda hiçbir adım atmadığı, açılım yapılmadığı doğru değildir. Türkiye bu konularda adım atmaya istekli davrandı.”
Cumhurbaşkanı Akıncı, bunun ötesinde askerde ciddi indirim olabileceğinin zaten öteden beri bilindiğini, Yunanistan’ın, “bu konuda son tahlilde geri kalanlar için ne şekilde tavır sergilenebileceğinin kararını Başbakanlar versin” yaklaşımına Türkiye’nin evet dediğini, Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım’ın da hemen gelebileceğinin söylendiğini anlattı.
“BİZ MASADA ÖNERİ YAPARKEN ONLAR BAVULLARINI HAZIRLADI”
Akıncı, bunu BM Genel Sekreteri’ne de ilettiğini, “bu işi birden bire bitirmeyelim, başbakanlar da gelsin” dediğini kaydederek “Ancak biz masada bu önerileri yaparken bavullar o tarafta hazırdı. Bizim bavullarımız değil ama başkalarının bavulları hazırdı... Bu sabah erkenden ayrılmak için… Herhalde uçak saatleri de belliydi” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Akıncı, daha fazla detayı Kıbrıs’ta açıklayacağını belirterek, Müzakereci Özdil Nami’ye ve müzakere heyetine, Kıbrıs’ta çözüm için çok yoğun ve özveriyle yaptıkları çalışmalar için teşekkür etti.
BM Genel Sekreteri Guterres’e, ekibine, parti liderlerine ve yardımcılarına, yakın istişare içinde oldukları Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na ve heyetine de teşekkür eden Akıncı, sağlıklı bir diyalog içinde yürüdüklerini, Kıbrıs Türk heyetinin kendi özgün düşüncelerini geliştire geliştire bir süreç yaşadığını anlattı.
Akıncı, Crans-Montana’da yapılan çalışmalardan ve heyetinden gurur duyduğunu da belirtti.
“BİZ KIBRIS’TA HAK ETTİĞİMİZ, ALNIMIZIN AKIYLA, ONURLU BİR TOPLUM OLARAK YAŞAMANIN YOLLARINI BULACAĞIZ, BUNU BAŞARACAĞIZ”
İsviçre hükümetine ev sahipliği için de teşekkür eden Akıncı, şöyle devam etti:
“Buradan çok daha güzel haberleri ulaştırmak isterdik ama olmadı. Dünyanın sonu değildir. Biz Kıbrıs’ta hak ettiğimiz, alnımızın akıyla, onurlu bir toplum olarak yaşamanın yollarını bulacağız, bunu başaracağız. Haksız bir durum karşısındayız. Bir toplum AB’nin üyesi oldu. Devletin tek sahibi konumundadır. Biz bunun dışında bırakıldık. Nedenlerine girmek istemiyorum bu saatten sonra ama bu güzel ülkeye bakın. İsviçre de Avrupa’nın ortasında ama AB’de olmayan bir ülke ama gelişmişliğini ne ölçülere getirdiğini hep beraber görüyoruz. Biz de modern, demokratik, laik, çağdaş bir toplum olarak yaşamanın ve gelişmenin yollarını bulabiliriz, bulmalıyız. Bunun için çalışmalıyız.”
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Kıbrıs’ta federal çözüm için daha fazla bir şey söylemek istediğini, bugünün, Annan Planı’nın reddedildiği 14 yıl öncesine göre daha zor olabileceğini gördüğünü ve gerçekten çok daha zor olduğunu söyledi.
“BİZDEN ÖNCEKİ NESİLLER KIBRIS’I BU HALE GETİRDİLER, BİZ BUNU DÜZELTMEYE ÇALIŞTIK”
“Bugünden sonra, bizim neslin de bu son denemesinden sonra gelecek kuşaklar için daha da zor olacağını değerlendiriyorum. Gelecek kuşakları bloke edemeyiz, onlar kendi yollarında en iyisini yapmaya çalışacaklar.
Genç kuşaklara başarılar dilerim ama bizden önceki nesiller Kıbrıs’ı bu hale getirdiler, biz bunu düzeltemeye, toparlamaya çalıştık, bunu başaramadık. Özeti bu. Temenni ederim bundan sonraki kuşaklar daha iyisini yapsınlar.”
Cumhurbaşkanı Akıncı, daha sonra basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
