Hazırlanan Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Tasarısı’yla, Cumhuriyet Meclisi’nden Nisan 2016’da geçerek yürürlüğe giren Seçim ve Halkoylaması Yasası’nda yer alan, başta tek seçim bölgesi ve çarşaf liste uygulaması nedeniyle milletvekilliği seçimlerinde kullanılması gereken oy pusulasının basılmasında yaşanacak teknik sorunların aşılması hedefleniyor.
Tasarı, oy pusulalarının tasarımında Yüksek Seçim Kurulu’nun yetkili olmasını öngörüyor.
Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Tasarısı, 9 Haziran’da Resmi Gazete’de yayımlanarak halkın bilgisine sunuldu. Tasarıyla ilgili görüş ve öneriler, 20 gün içinde Meclis Başkanlığı’na sunulabilecek.
1976’dan beri yürürlükte olan Seçim ve Halkoylaması Yasası, son olarak 2016 yılında tadil edilmişti.
Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nın genel gerekçesinde, yasaya getirilen yeni düzenlemelerle, bundan sonra yapılacak seçimlere ilişkin teknik ve hukuki sıkıntılar doğduğu ve tasarının bunları gidermek için hazırlandığı belirtiliyor.
Tasarıyla oy pusulası tanımı yeniden düzenlenerek, “Yapılacak seçimin gereğine göre Yüksek Seçim Kurulu tarafından tasarlanacak tek bir birleşik oy pusulası veya birden fazla birleşik oy pusulasını anlatır” şeklinde ifade edildi.
Yürürlükteki Yasada “Cumhurbaşkanlığı seçimi ile halkoylamasında Devlet sınırları; milletvekilliği seçimlerinde her ilçe; belediye başkanlığı ile belediye meclisi üyeliği seçimlerinde her belediyenin sınırları; muhtarlık ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde her köyün veya mahallenin sınırları, bir seçim bölgesidir” şeklindeki düzenleme, hazırlanan Tasarıda, “Cumhurbaşkanlığı seçimi ve milletvekilliği seçimi ile halkoylamasında devlet sınırları; belediye başkanlığı ve belediye meclisi üyeliği seçimlerinde her belediyenin sınırları; muhtarlık ve ihtiyar heyeti seçimlerinde her köyün veya mahallenin sınırları bir seçim bölgesidir” şeklinde değiştirildi.
Yeni tasarıyla seçim ve halkoylamasına katılan siyasi partilerin devlet radyo televizyonundan yapacakları propagandayla ilgili de düzenlemeye gidildi. Milletvekilliği genel seçimlerinde, seçilmesi gereken milletvekili sayısı kadar aday gösteremeyen siyasi partilerin devlet radyo ve televizyonundan propaganda yapamayacakları kurala bağlandı.
Yerel seçimlerde ise ülke genelinde belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği toplam sayısının beşte birinden az aday gösteren siyasi partiler, devlet radyo ve televizyonundan propaganda amacıyla yararlanamayacak.
OY PUSULASINA YSK KARAR VERECEK
Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Tasarısı’yla, esas yasanın 84’üncü maddesine eklenecek 4’üncü fıkrayla, seçimlerde kullanılacak oy pusulalarının şekil, ebat, sayı, renginin, yapılacak seçimin gereğine göre Yüksek Seçim Kurulu’nca belirlenmesi öngörülüyor.
Tasarıda, adayların ve partilerin oy pusulası üzerinde nasıl sıralanacağına ve nasıl oy kullanılacağına dair detaylar da yer alıyor.
Tasarı, yasaya eklenmesi öngörülen yeni bir düzenlemeyle Yüksek Seçim Kurulu Başkanı’nın seçimi kazananları gösteren tutanağın bir suretini, bir hafta süreyle Kurul dairesinin kapısına asmasını da öngörüyor.
Yasada, “Propaganda toplantılarına ilişkin suçlar” yan başlığında yer alan “6 aya kadar hapis cezası veya 2 milyon 500 bin TL’ye kadar para cezası veya her iki ceza birden” ibaresinin “asgari ücretin iki katına kadar para cezası veya altı aya kadar hapis cezası veya her iki ceza birden” şeklinde değiştirilmesi de tasarının öngördükleri arasında yer alıyor.
Yine yürürlükteki yasada geçen bazı diğer para cezaları da hazırlanan tasarıda asgari ücrete endeksli şekilde düzenlendi.
Buna göre, yasada oy verme yeterliliği olmadığı halde oy vermeye teşebbüs edenler veya oy verenler; başkasının adını taşıyarak oy vermeye teşebbüs edenler veya oy verenlerle ilgili hapislik cezaları yanında 2 milyon 500 bin TL olan para cezaları asgari ücretin iki katına bağlandı.
Tasarıya göre oy sandığıyla ilgili suçlarda para cezası asgari ücretin 7 katına kadar; kurul başkan veya üyelerinin seçim işlerini bozması halindeki suçlarda ise asgari ücretin 5 katına kadar verilebilecek.
Sandık başında seçmenlerin imzalarını koydukları sandık seçmen listesine, gelmeyenler adına imza atmak, mühür koymak veya parmak basmak gibi hileli hareketlerle sandığa oy atan veya attıranlar, asgari ücretin 4 katına kadar para cezasına veya iki yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilecek.
Yürürlükteki yasada bu suçlara 5 milyon TL ile 6 milyon TL para cezası verilmesiyle ilgili düzenleme yer alıyor.
