Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÖZYİĞİT
Akdeniz Karpaz Üniversitesi
Çin'de Aralık 2019'daki ilk tespit edilen vakadan bu yana, Covid-19 küresel olarak yayılmış ve kendini bir pandemi olarak sınıflandırmıştır. Mart ortasından itibaren, Dünyadaki vaka sayısı, Çin'deki toplam vaka sayısını geçmiştir. Şu ana kadar gerçekleşen ölüm oranı yüzde beştir ve vaka sayısı 800.000'i geçmiş durumdadır.
Laboratuvarçalışmaları, korona virüssağkalımı üzerinde meteorolojik koşulların etkisi olduğu yönünde çeşitli bulgular ortaya koymaktadır ve bu da virüsün yol açtığı bulaşma oranlarının daha iyi anlaşılması için sıcaklığı araştırma konusu olarak öne çıkarmaktadır. SARS-CoV-2 adı verilen ve COVID-19 hastalığına sebebiyet veren virüsün etkisi altında kalan ülkelerin ilk verileri incelendiği zaman, hava sıcaklığı ve virüs yayılma hızı arasında anlamlı bir bağlantı gözlemlenmemiştir. Fakat yapılan bu çalışma çok kısa bir zaman dilimini kapsadığı için güvenilirliği sorgulanacak niteliktedir. Bunun akabinde sadece İtalya’yı inceleyen bilimsel çalışmalar, hava sıcaklığının ve bununla birlikte hava kirliliğinin virüs yayılma hızına olası etkileri olabileceğini savunmaktadır. Hava sıcaklığı, aynı zamanda kişilerin bağışıklık sistemini zayıflatan ve hem bakteri hem de virüslere karşı daha zayıf hale getiren bir olgudur. Bu yüzden, soğuk hava hem virüsün yaşam süresini uzatan hem de insanların daha kolay enfekte olmasını sağlayabilen bir problem olarak karşımıza çıkabilme ihtimaline sahiptir.
Çoğu insanın merak ettiği konulardan biri de hava sıcaklığında artışın beklendiği önümüzdeki aylarda pandemi’nin etkisinin azalıp azalmayacağıdır. Normal şartlarda, grip ve soğuk algınlığı hastalıklarına sebebiyet veren virüslerinin etkisinin yaz aylarında oldukça azaldığını söylemek mümkündür. Bunların nedeni hem insanların bağışıklık sisteminin daha güçlü olması, hem de kapalı ortamlarda daha az bulunulmasıdır. Fakat karşı karşıya olduğumuz virüs daha farklı bir virüstür ve net olarak nasıl davrandığını bizler de gün geçtikçe gözlemleyerek öğreniyoruz. Genel anlamda konuşacak olursak, yaz aylarında hem bağışıklık hem de kapalı ortamlarda bulunmamak anlamında daha rahat bir döneme gireceğimizi söylememiz mümkün. Fakat bununla birlikte virüsün hangi sıcaklık aralığında aktivitesini yitireceğini ve bulaşıcı olmayacağını net olarak şu anda bilmiyoruz.
Son bir aylık verilere dayanarak yapmış olduğum panel veri ekonometrik modellemesine göre, hava sıcaklığında 1 derecelik bir artışın, virüs bulaş oranında % 1’lik bir azalmaya sebebiyet verdiğini tespit ettiğimi söyleyebilirim. Bununla birlikte, ülkelerde alınmış olan ev izolasyonu tedbirlerinin de genel olarak vaka artış hızını % 8 ile 11 arasında bir oranla azalttığını gözlemlemiş bulunmaktayım. Bu rakamlar kısa bir dönemi kapsadıkları için izolasyonların net etkisini göstermediklerini söylemek mümkündür. Önümüzdeki günlerde hava sıcaklığı üzerinde daha uzun verilerle yapacağım çalışmaları ve hava kirliliğinin etkileri üzerine yapmakta olduğum çalışmaları da sizlerle paylaşıyor olacağım.
****
Yrd. Doç. Dr. Ahmet Özyiğit 1981 Kıbrıs doğumludur. Amerika'da Ekonomi üzerine lisans ve yüksek lisans eğitimlerini tamamladıktan sonra doktora eğitimine Doğu Akdeniz Üniversitesi ve akabinde Azerbaycan'da devam etmiştir. Kariyerine devam ederken merak saldığı sağlık eğitimlerine de vakit ayırarak 2013 yılında klinik embriyoloji uzmanlığı elde etmiş, sonrasında da tıp fakültesine başlayarak hem doktoralı bir akademisyen, hem de bir hekim olma yolunu seçmiştir. 2020 yılının Mayıs ayında yemin etmiş bir hekim olarak çalışma ağını daha da genişletmeyi planlamaktadır.
